Ocena zmiennosci cech uzytkowych materialow kolekcyjnych Lupinus mutabilis Sweet

Łubin andyjski (Lupinus mutabilis Sweet) jest jednym z najciekawszych gatunków wśród łubinów uprawnych. Pod względem zawartości białka i tłuszczu w suchej masie nasion nie ustępuje soi. Rozpoczęte kilkanaście lat temu prace mają na celu otrzymanie materiałów przystosowanych do polskich warunków klimatycznych. Dla porównania posiadanej kolekcji w roku 1977 założono dwa doświadczenia. Pierwsze z 16 populacjami o różnym pochodzeniu i drugie z 18 liniami mutacyjnymi. Nasiona wysiano w 3 powtórzeniach metodą kompletnej randomizacji, w rozstawie 20x10 cm (50 nasion na m²) - w pierwszym przypadku wysiano 200, a w drugim 100 nasion na poletko. W obydwu doświadczeniach analizowano następujące cechy: liczbę nasion na poletko, liczbę strąków na poletko, masę nasion (g) na poletko, wysokość pędu głównego (do pierwszego rozgałęzienia), wysokość roślin przy zbiorze (cm) oraz liczbę dni od siewu do kwitnienia. Do oceny badanego materiału przeprowadzona została analiza wariancji. Posiadane populacje i linie pogrupowano stosując wielokrotny test Newmana-Keulsa, a do zbadania związków pomiędzy cechami wykonano analizę korelacji i regresji wielokrotnej. Zaobserwowano znacznie wyższe wartości cech i ich mniejszą zmienność dla populacji w porównaniu z liniami mutacyjnymi. Ciężar nasion w głównej mierze determinuje liczba nasion. Na uwagę zasługuje liczba dni do kwitnienia u linii mutacyjnych. Późniejsze kwitnienie może być przyczyną obniżenia ciężaru nasion.

The Andean lupin (Lupinus mutabilis Sweet) is one of promising cultivated species among others lupins. It is almost equal to soybean in respect of protein and oil content in seed in dry matter. The studies have been undertaken several years ago to obtain the populations better adapted to the Polish climate and soil conditions. Two experiments were arranged to distinguish gathered collection of 16 populations and 18 mutant lines selected. The seeds were sown in 3 replications using completely randomised methods at 20x10cm spacing (50 seeds per m²) - 200 seeds per plot or 100 seeds per plot, respectively. In both cases the same characters were estimated: number of plants per plot, number of seeds per plot, number of pods per plot, seed weight per plot, main stem height, height of plants during harvesting and number of days to flowering. The variance analysis was performed to examine collected material. The populations and lines were grouped using multiple Newman-Keuls-tests and the correlation analysis was used to study the relations of characters. Higher values of investigated traits and lower variability were observed for populations than for the mutant lines. The weight of seeds was mostly determined by the number of seeds. The number of days to flowering in mutant lines was to be pointed out. Delayed flowering time could be responsible for decreasing seed weight.