Całkowita zawartość oraz formy rozpuszczalne pierwiastków śladowych w odpadach serpentynitowych kopalni Nasławice

W trakcie mielenia skał serpentynitowych w celu uzyskania kruszywa o odpowiedniej granulacji powstają znaczne ilości drobnoziarnistych odpadów, zwałowanych w sąsiedztwie kamieniołomu i zakładu przeróbczego. Materiał zwałowany ma z reguły charakter utworu gliniasto lub piaszczysto-szkieletowego, o wysokim pH oraz bardzo niskiej zawartości przyswajalnego fosforu i potasu, a bardzo wysokiej magnezu. Całkowita zawartość Pb, Zn i Cu jest zbliżona do występującej w glebach wytworzonych z różnych skał macierzystych. Chrom występuje w ilości od 415 do 760 mg·kg⁻¹, natomiast nikiel nawet do 4100 mg·kg⁻¹, tj. w koncentracjach znacznie przewyższających normalnie występujące w glebach. Pojedyncza ekstrakcja z użyciem 0,1 mol(HCl) uwalniała 7,5-22 mg Cr·kg⁻¹ oraz 60-307 mg Ni·kg⁻¹, tj. odpowiednio do 5 i do 7,5% całkowitej zawartości tych pierwiastków. Ekstrakcja z użyciem 1 mol(NH₄NO₃)·dm⁻³ uwalniała do 2 mg Cr·kg⁻¹ i do 10,2 mg Ni·kg⁻¹ tj. odpowiednio do 0,34% i do 1,9% całkowitej zawartości Cr oraz Ni. Wydaje się, że znaczne ilości ekstrahowanych form rozpuszczalnych chromu oraz niklu, mimo niewielkiego ich udziału w całkowitej zawartości tych pierwiastków, mogą niekorzystnie (lub nawet toksycznie) oddziaływać na roślinność wprowadzaną na zwałowiska w trakcie ich rekultywacji.

Large amounts of rock wastes produced during milling of the alkaline serpentinite rock are stored in piles formed closely to the quarry. In present study, the total content and soluble forms of selected heavy metals were analysed in the context of soil reclamation on waste piles in the Nasławice quarry. Strongly gravely, loamy or sandy material showed high pH value and soluble magnesium content, while very low contents of soluble potassium and phosphorus. Total contents of Pb, Zn and Cu were similar to the amount occurring in other rocks and are typical for „normal” soils in Poland. Cr and Ni contents were at least 100 fold higher than in unpolluted agricultural soils in Poland. Single extractions of soluble Ni and Cr release relatively high amounts of these metals, what may be harmful or toxic for plants.