Wplyw przedsiewnego frakcjonowania nasion pod wzgledem wielkosci na plonowanie odmian bobiku

Celem badań było zgromadzenie większej liczby argumentów uzasadniających podejmowanie decyzji o frakcjonowaniu nasion bobiku pod względem gęstości w skali produkcyjnej. W dwuczynnikowym doświadczeniu polowym porównywano populacje reprodukowane z 3 rodzajów materiału siewnego (superelita i 2 wydzielone z niej frakcje o skrajnych zakresach gęstości) u 6 odmian bobiku (3 samokończące i 3 w typie tradycyjnym). Superelity frakcjonowano w wodnym roztworze NaH₂PO₄. Materiał siewny oceniano pod kątem zmienności gęstości nasion w populacjach superelit, proporcji wagowych między wydzielonymi frakcjami oraz udziału w nich nasion porażonych przez patogeny grzybowe. W doświadczeniu polowym określano wysokość plonu z 1 m² i głównych jego składników, tj. obsadę połową roślin (po wschodach i przed sprzętem) oraz masę nasion z rośliny. Wykazano zdecydowanie większe ubytki (21 - 31 %) w obsadzie polowej roślin dla kombinacji z małą gęstością nasion, w porównaniu z kombinacją o dużej gęstości i superelitą. Na stopień zróżnicowania plonów między trzema rodzajami materiału siewnego duży wpływ miała zdolność odmiany do rekompensowania ubytków w obsadzie (ogólnie słabsza u odmian samokończących niż u tradycyjnych). Pozytywny wpływ dużej gęstości nasion na plon stwierdzono u odmian Nadwiślański i Martin. Uzyskane wyniki wskazują, że w praktyce decyzję o frakcjonowaniu materiałów nasiennych bobiku pod względem gęstości nasion należałoby podejmować w oparciu o kalkulację ekonomiczną, uwzględniającą szczegółową analizę wyników próbnego frakcjonowania oraz zdolności odmiany do rekompensowania ubytków w obsadzie polowej.

The studies aimed to gather more evidences which would enable decision making on the fractionation of faba bean seeds in commercial scale. In two-factorial field experiment, the populations of faba bean were compared. The populations were differentiated by the kind of sowing material (prebasic seeds and two extremal fractions of their density) for six faba bean cultivars (3 of self-completing and of 3 of traditional type of growth). Prebasic seeds were separated in NaH₂PO₄ water solution. Seed material was estimated in terms of variability of seed density in tested populations, as well as their weight proportions and percentage of seeds infested by fungal pathogens. In field experiment the yield per 1 m² was determined and following components were taken into account: crop stand density (after emergence and before harvest) and seed weight per plant. Markedly higher losses (21 - 31 %) were found in stand density for treatment with the lowest seed density, compared to the treatment of highest density and non-fractionated prebasic seeds. The level of yield variability was considerably affected by the cultivar ability of compensating the losses in crop stand density as well as by seed weight increase (generally determined cultivars had lower potential). The positive effects of high seed density were found for Nadwiślański and Martin cultivars. The obtained results showed that practical decision on seed fractionation by their density should be taken on the basis of economic calculation and capacity of cultivar to compensate the losses in stands.