Modyfikacja właściwości gleb pobagiennych Pojezierza Mazurskiego przez procesy deluwialne

W glebach pobagiennych dwóch obniżeń śródmorenowych Pojezierza Mazurskiego, zróżnicowanych pod względem wielkości, spadków i sposobu użytkowania oznaczono odczyn, zawartość węgla i azotu, gęstość, porowatość ogólną, krzywe sorpcji wody. Procesy erozji wodnej zmodyfikowały budowę morfologiczną badanych gleb oraz wpłynęły na ich właściwości chemiczne, fizyczne i zmiany w obrębie wielkości porów glebowych decydujące o ich zdolnościach retencyjnych. W małym obniżeniu (Tomaszkowo) użytkowanym płużnie powierzchnię gleb organicznych przykrywają mineralno-organiczne namuły deluwialne o miąższości 10-30 cm, co kwalifikuje te gleby do podtypu gleb namurszowych. W większym obniżeniu (Studnica) gleby namurszowe przechodzą w centralnej partii w silnie zamulone gleby torfowo-murszowe. Stosunek C : N w utworach mineralno- organicznych gleb namurszowych i silnie zamulonych murszach gleb torfowych jest wąski (10,7-13,9), co może wskazywać na podobny stopień humifikacji materii organicznej w tych utworach. Namuły deluwialne w glebach namurszowych wyróżniają się 2-3-krotnie wyższym stopniem zagęszczenia, a niższą porowatością ogólną zarówno w stosunku do głębszych warstw profilu jak i do poziomów murszowych gleb torfowych. Objętość makroporów jest w nich 2-krotnie mniejsza niż w poziomach Mt gleb torfowych. Niska objętość porów aeracyjnych w poziomach wierzchnich gleb namurszowych ogranicza dostęp powietrza i tempo mineralizacji materii organicznej. Obecność namułów deluwialnych działa zatem ochronnie na gleby pobagienne, hamując postęp procesu murszenia w głąb profilu.

The post-bog soils of two midmoraine lowlands within the Mazurian Lake District, varied in size, slopes and utilisation method were analysed. The following parameters were determined: pH the carbon and nitrogen content, density, total porosity and water sorption curves. Water erosion modified the morphology of the soils in question and had an effect on their chemical and physical properties as well as changed the soil pore sizes which determine the soil retention capacity. In a small ploughed lowland (in Tomaszkowo) the surface of organic soil is covered with mineral and organic deluvial silts of 10-30 cm in thickness. This qualifies the soils into the muck soil subtype. In a larger lowland (in Studnica) muck soils in the centre are transformed into intensively silted-up-peat-muck soils. The C : N ratio range in the mineral and organic soil formations as well as in the silted-up peat-muck soils is very narrow (10.7-13.9), which may indicate a similar degree of humification of the organic matter in those formations. The deluvial silts in the muck soils have a 2-3-fold higher degree of density and lower total porosity as compared to both the lower layers of the profile and the muck layers of the peat soils. The volume of their macropores is 2-fold lower than in the Mt layers of the peat soils. The low volume of aeration pores in the superficial layers of the muck soils limits the access of air and the rate of mineralisation of organic matter. The presence of the deluvial silts therefore protects post-bog soils by reducing the process of soil mucking down the profile.