Wstępna ocena wartości hodowlanej form rodzicielskich jabłoni dla skrócenia okresu juwenilnego siewek

W pracy zamieszczono pierwsze wyniki badań nad przydatnością wybranych genotypów jabłoni do wykorzystania w hodowli twórczej odmian tego gatunku o krótkim okresie juwenilnym. Krótki okres juwenilny siewek pozwala na wcześniejszą ich ocenę i selekcję pod kątem jakości plonu. Siewki należące do 15 rodzin mieszańców otrzymano w wyniku krzyżowań wykonanych w 1996 i 1997 roku. Po dwóch latach uprawy w pojemnikach w tunelu foliowym zaszczepiono je na karłowej podkładce P 22. Wyprodukowane okulanty (szczepienie zimowe w ręku, produkcja okulantów w pojemnikach w tunelu foliowym) sadzono w połowie sierpnia w latach 1999 i 2000, w rozstawie 3,5 m × 0,7 m, w kwaterze hodowlanej Sadu Doświadczalnego w Dąbrowicach. Nie wykonywano opryskiwań fungicydami, rośliny nawadniano za pomocą deszczowni kroplowej. W roku 2000 i 2001 wykonano ocenę siewek pod względem ich zdolności do zakwitania. Wśród dziewięciu rodzin mieszańców otrzymanych ze skrzyżowania w 1996 roku, w 2 roku po posadzeniu (2001 rok) zaowocowało, zależnie od rodziny, od 17% do 42% siewek. Najkrótszym okresem juwenilnym wśród tej grupy rodzin charakteryzowały się mieszańce należące do rodziny wywodzącej się ze skrzyżowania odmian 'Alwa' × 'Lobo'. W rodzinie tej 17% drzewek weszło w owocowanie już w pierwszym roku, a dalszych 25% w drugim roku po posadzeniu drzewek. Krótki okres młodociany mieszańców stwierdzono także w rodzinie 'Alwa' × 'Ligol'. Wyniki te wskazują, że odmiana 'Alwa' przekazuje potomstwu wczesność wchodzenia w okres owocowania. Mieszańce sześciu rodzin otrzymane ze skrzyżowania w 1997 roku w większości przypadków wchodziły jeszcze wcześniej w owocowanie niż mieszańce ze skrzyżowania w 1996 roku. Rodziną o najkrótszym okresie juwenilnym siewek, w której 100% drzewek zakwitło w pierwszym roku po posadzeniu, okazała się rodzina wywodząca się ze skrzyżowania odmian 'Florina' × 'Katja'. Jak można było oczekiwać, zaszczepianie siewek na bardzo karłowej podkładce P 22 silnie stymuluje wczesne ich wchodzenie w owocowanie. Zdolność ta jest jednak mocno modyfikowana przez genotypy użyte do krzyżowania form rodzicielskich, które jak to wynika z pierwszych wyników obserwacji, różnią się pod tym względem wartością hodowlaną.

Preliminary results of studies on suitability of selected apple cultivars for breeding of genotypes with short juvenile period are presented. Such genotypes (seedlings) can be evaluated and selected at early stage of breeding programme. Seedlings of 15 hybrid families were derived from crosses made in 1996 and 1997. They were grown in containers under plastic tunnel for two years and then they were grafted on dwarf rootstock P 22. Obtained maindens (hand grafting in winter and container production under tunnel) were planted at density of 3.5 × 0.7 m in the field of the Experimental Orchard at Dąbrowice (central Poland) in the middle of August 1999 and 2000. No plant protection against fungal diseases was applied, if necessary plants were irrigated with drip-irrigation system. In 2000 and 2001 the seedlings were evaluated for their blooming ability. Among 9 seedling families from crosses made in 1996 the shortest juvenile period was observed in seedlings derived from a cross 'Alwa' × 'Lobo' - in 2000 as much as 17% seedlings made flowers; this percentage increased to 25% in 2001. Seedlings from the family 'Alwa' × 'Ligol' were also very precocious: 14% of them flowered in the first year after planting and up to 23% in the second year. Seedlings of 6 families from crosses made in 1997 were even more precocious. In the first year after planting 20% seedlings in the family 'Alwa' × 'Lobo' gawe the flowers (that result suggests that 'Alwa' well transmits the precocity to its progenies), but the shortest juvenile period was observed in seedlings derived from a cross 'Florina' × 'Katja' - all seedlings (100%) flowered in the first year after planting. As it was expected, grafting of seedlings on P 22 dwarf rootstockstrongly influenced their early fruit bearing. However, this ability was modified by the genotypes used as parental forms in crossing programme. The preliminary results suggest that used parental forms present different breeding value in that respect.