Wykorzystanie kolekcji „roboczej” Ribes do hodowli w Zakładzie Hodowli Roślin Sadowniczych Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach

Hodowla twórcza porzeczki czarnej i agrestu realizowana jest tylko w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Podstawową metodą hodowli jest tradycyjna hodowla krzyżówkowa. W hodowli tej ważną rolę odgrywa dobór odpowiednich form rodzicielskich do programów zapyleń. Kolekcje odmian oraz dzikich gatunków (Banki Genów) są potencjalnymi dawcami genów wartościowych cech użytkowych. Dostęp do banków genów lub posiadanie własnych „roboczych” kolekcji przez hodowców jest niezbędnym warunkiem prowadzenia prac hodowlanych. Najczęściej są to kolekcje odmian i dzikich gatunków rosnące w polu lub rosnące w pojemnikach pod osłonami. Niektóre genotypy są przechowywane w postaci kultur in vitro lub w ciekłym azocie. Jednym z głównych celów posiadania tych kolekcji jest możliwość wyboru przez hodowców wartościowych genotypów (form rodzicielskich) i ich wykorzystanie w programach krzyżowań. Również w ISK w Skierniewicach znajduje się własna kolekcja polowa gatunków z rodzaju Ribes, która zlokalizowana jest w Sadzie Doświadczalnym w Dąbrowicach. Aktualnie obejmuje ona następujące gatunki: porzeczkę czarną, czerwoną i białą, agrest i mieszańce porzeczkowo-agrestowe oraz dzikie gatunki porzeczek i agrestu. Dotychczas zgromadzono tam ponad 250 taksonów, pochodzących z różnych krajów świata. Genotypy te wykorzystywane są w realizowanych w ISK programach hodowlanych, dotyczących porzeczki czarnej i agrestu w celu uzyskania mieszańców o podwyższonej jakości plonu, wysokiej zdrowotności roślin oraz dobrze zaadaptowanych do naszych warunków klimatyczno-glebowych.

New black currant breeding has been carried out in Poland at the Research Institute of Pomology and Floriculture at Skierniewice since 1986. Gooseberry breeding program started in 1994. A cross-combination method is mainly applied. In breeding of both crops the important role is played by the choice of the best parental forms in crossing programs. The collections of cultivars and species (gene bank) are the potential donors of different genes of valuable traits. Having an access to gene banks or maintaining their own collections by breeders are the necessary conditions for carrying out the breeding programs. Collections of cultivars and wild species are mainly grown in the field or planted in containers under cover. Some genotypes are kept in tissue culture and recently in liquid nitrogen (cryopreservation). The main aim of having these collections is the possibility of selecting by breeders the best genotypes (parental forms) and using them in crossing programs. At the Institute the collections of Ribes are situated at the Experimental Orchard at Dąbrowice (near Skierniewice). The collection includes the following Ribes crops: black currants, red and white currants, gooseberries and black currant-gooseberry hybrids as well as wild Ribes species. In 2003 over 250 accessions originated from different countries in the world were included in the collection. Selected genotypes are used in our black currant and gooseberry breeding programs to release new selections and cultivars with high yielding and fruit quality, resistant to main pests and diseases which are also well adapted to our climate and soil conditions and suitable for mechanical fruit harvest.