Wpływ ozonu na kondycję różnych gatunków roślin zielarskich

Celem pracy było zbadanie podwyższonego stężenia O₃ do 140 nmol(O₃) ・mol⁻¹, stosowanego w ciągu dnia na stan fizjologiczny trzech gatunków roślin zielarskich z rodziny Labiatae: bazylii właściwej (Ocimum basilicum L.), melisy lekarskiej (Melissa officinalis L.) i szałwii lekarskiej (Salvia officinalis L.). Stwierdzono, że najbardziej wrażliwym na ozon spośród badanych gatunków okazała się melisa lekarska, której liście uległy uszkodzeniom nekrotycznym przypominającym nadwrażliwość na patogen po 5 dniach ekspozycji na stres. Bazylia i szałwia nie ujawniły takich uszkodzeń nawet po 14 dniach ozonowania. Analiza parametrów fluorescencji chlorofilu a również nie wykazała różnic pomiędzy seriami kontrolną i ozonowaną. Zanotowano natomiast niekorzystny wpływ następczy O₃ (utrzymujący się po 8 dniach od momentu zakończenia ozonowania) na fotosystem II u melisy lekarskiej - rośliny ozonowane wykazywały wartości Fᵥ/Fₘ w wysokości 94%, t₁/₂ 84% i Fᵥ/Fₒ 80% kontroli. Powtórne ozonowanie zwiększyło uszkodzenia starszych liści, nie wywołało natomiast nekroz ani spadku Fᵥ/Fₘ w młodszych liściach. Jednym z możliwych wyjaśnień mechanizmu reakcji M. officinalis na ozon jest nadwrażliwość roślin, prowadząca do ochrony przed dalszym utlenianiem przy ponownej aplikacji O₃.

The aim of this work was to study the influence of elevated (up to 140 nmol・mol⁻¹) O₃ concentration, applied daily on physiological status of three herbs of Labiatae family: basil (Ocimum basilicum L.), lemon balm (Melissa officinalis L.) and sage (Salvia officinalis L.). Lemon balm plants were the most sensitive to ozone, and after 5 days of exposure to O₃ they exhibited necrotic lesions on leaves, resembling the hypersensitive response to pathogens. Neither sage nor basil was injured, even after 14 days of stress. Photosystem II was not affected, as shown with analysis of chlorophyll a fluorescence. The post-stress effect (following 8 days of recovery) of elevated O₃ on lemon balm was noticed - ozone-treated plants had their Fᵥ/Fₘ of 94%, t₁/₂ of 84% and Fᵥ/Fₒ of 80% control, respectively. Re-ozonation enhanced the lesion formation in older leaves, but did not trigger necrotic spots nor the decline in Fᵥ/Fₘ value in the younger ones. One of the possible mechanisms of M. officinalis response to ozone is hypersensitive-like one, resulting in protection against subsequent oxidation during repeated O₃ application.