Dynamika przemieszczania w glebie metali ciężkich z osadów ściekowych

Osady ściekowe przeznaczone do przyrodniczego użytkowania powinny spełniać normatywne wymagania jakościowe, uwzględniające różne możliwości oddziaływania ich na podstawowe elementy biosfery. W stosunkowo dużej ilości danych dotyczących zagrożeń dla środowiska glebowego i roślinnego, wynikających ze stosowania osadów ściekowych, bardzo często brak jest analizy migracji szkodliwych pierwiastków w glebie i wodach gruntowych. Celem przeprowadzonego eksperymentu było więc prześledzenie przemieszczania się Zn, Cu, Pb i Cr w profilu glebowym i ocena stopnia przemieszczania się tych metali do odcieków. Uzyskane wyniki wykazały, że na skutek zróżnicowanego tempa przemieszczania się badanych metali w glebie, w poszczególnych jej warstwach stwierdzono duże zróżnicowanie ich zawartości w stosunku do warstwy wierzchniej. Zróżnicowanie to zależało od rodzaju i dawki osadu, a także od głębokości pobrania próbki glebowej oraz rodzaju oznaczanego pierwiastka. Dynamika przemieszczania metali w poszczególnych warstwach gleby wahała się w zakresie od 11,- 45,9% dla cynku, 74,2-196,6% dla miedzi, 13,0-46,7% dla ołowiu i 20,9 - 135,7% dla chromu. Wymycie poszczególnych metali do przesączy (w %) w porównaniu do ich całkowitej zawartości w lizymetrach (mg/lizymetr) zależało od rodzaju pierwiastka oraz wielkości dawki osadu. Wielkość ta dla cynku wynosiła od 0,04-12,8%, miedzi 0,03-9,33%, ołowiu 0,13-7,83% i chromu 0,57-30,8%. W świetle uzyskanych wyników stwierdzono, że nawożenie osadem ściekowym gleby wytworzonej z piasku gliniastego mocnego nie stwarzało znaczącego zagrożenia dla wód gruntowych, lecz przyczyniło się do większego skażenia gleby omawianymi metalami.

Sewage deposits aimed for biological utilization should conform to some quality standards that take into account the diverse possibilities of their effect on biosphere. Despite large volume of data on the hazards for soil and plant environment that result from sewage utilization, there is often a lack of data on shifting of harmful elements in soil and ground water. The aim of the experiment performed was to track the shift of Zn, Cu, Pb and Cr in the soil profile and to estimate the degree of the metal infiltration to run-offs. The results obtained showed that, because of differences in the rate of metals movement in soil, a large differentiation was found in their content in the respective layers as compared to the surface layer. That differentiation depended on the type and dose of the deposit, and also on the depth of soil sampling and element assayed. The dynamics of metals movement in the individual soil layers varied within the range 11.8-45.5% for zinc, 74.2-196.6% for copper, 13.00-46.7% for lead and 20.9-135.7% for chromium. The wash -outs of the respective metals to the filtrate (in %) compared with their total content in the lizymeters (mg/lizymeter) depended on the kind of element and deposit dose, and amounted to 0.04-12.8% for zinc, 0.03-9.33% for copper, 0.13-7.83% for lead and 0.57-30.8% for chromium. In the view of the results obtained it can be stated that fertilization of soil by sewage deposits (strong loamy sand), presented no substantial threat to ground water but contributed to the soil contamination with metals.