Wystepowanie fitoplazm w drzewach i krzewach ozdobnych w Polsce

W latach 1998-2005 prowadzono obserwacje i badania nad występowaniem fitoplazm w drzewach i krzewach ozdobnych w Polsce. Przedmiotem badań były krzewy z rodzaju Clematis sp., Magnolia spp. i Rosa sp. oraz drzewa z rodzaju Acer sp., Carpinus sp., Fagus sp., Fraxinus sp. i Quercus spp. wykazujące objawy chorobowe sugerujące porażenie przez fitoplazmy. Objawy te obejmowały zahamowanie wzrostu, zmiany w zabarwieniu a nawet nekrozę i deformację liści, proliferację i zamieranie pędów, czasem deformację i zielenienie lub brak kwiatów oraz zamieranie roślin. Do wykrywania i identyfikacji fitoplazm stosowano test biologiczny oparty na reakcji rośliny testowej Catharanthus roseus, zakażanej techniką szczepienia, oraz analizę PCR-RFLP. Stosując technikę szczepienia, fitoplazmy przeniesiono z chorych róży, magnolii i klonu na siewki C. roseus. Przy pomocy techniki łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR) ze starterami amplifikującymi fragment 16Sr DNA fitoplazm, obecność fitoplazmatycznego DNA wykryto w roślinach Rosa spp., Magnolia spp., Clematis sp., Fraxinus excelsior, Carpinus sp. i Acer negundo oraz w eksperymentalnie zakażonych siewkach C. roseus. Analiza RFLP produktu amplifikacji z użyciem enzymów restrykcyjnych AluI, HhaII MseI i RsaI wykazała, że rośliny grabu, jesionu, klonu, magnolii, powojnika i róży były naturalnie porażone przez fitoplazmę z grupy żółtaczki astra (16SrI-B) - 'Ca. Phytoplasma asteris’. W niektórych roślinach róży i magnolii stwierdzono także fitoplazmę z grupy proliferacji jabłoni (16SrX-A) - ‘Ca. Phytoplasma mali’. W badanych roślinach fitoplazmy występowały nierównomiernie i w stosunkowo niskiej koncentracji, przez co mogły być wykrywalne dopiero w drugiej rundzie PCR. W roślinach buka i dębu, mimo wyraźnych symptomów, nie wykryto obecności fitoplazmatycznego DNA.

The presence of phytoplasmas in six plant species (Acer sp., Carpinus sp., Fagus sp, Fraxinus sp. i Quercus spp) with severe symptoms of leaf discoloration and malformation, leaf and shoot necrosis, abnormal production of secondary shoots and decline, as well as in periwinkle plants experimentally inoculated by grafting was demonstrated by PCR with primer pairs amplifying phytoplasma 16Sr DNA fragment. The RFLP analysis of the PCR product done with restriction enzymes AluI, HhaII MseI and RsaI showed that the tested rose, magnolia, clematis, ash-leaf maple, ash and hornbeam plants were naturally infected with aster yellows phytoplasma (16SrI-B), now reclassified as ‘Candidatus Phytoplasma asteris’. Apple proliferation phytoplasma (16SrX-A), now reclassified as 'Candidatus Phytoplasma mali’, was detected in diseased roses and magnolias. The phytoplasmas were stated using nested PCR in affected woody plants, indicating their law titre and uneven distribution. We failed to detect the phytoplasma presence in diseased Quercus and Fagus trees.