Metale ciezkie w liczydle gorskim Streptopus amplexifolius [L.] z Karkonoskiego Parku Narodowego

Kilkuletnie obserwacje i badania populacji Streptopus amplexifolius (L.) DC w Karkonoskim Parku Narodowym wykazały regresję i zanikanie niektórych z nich. Dociekano przyczyn tego stanu, między innymi w zawartości metali ciężkich. Przedmiotem badań było 8 populacji tego gatunku. Badano zawartość Fe, Mn, Pb, Zn, Cu, Cd i Ni w liściach roślin i glebie. Populacje liczydła rosną na glebach kwaśnych. Zawartość metali w glebach jest zmienna i waha się w szerokich przedziałach. Stwierdzono następującą sekwencję średniej zawartości metali w glebach: Fe > Pb > Mn > Zn > Cu > Ni > Cd, przy czym duże i toksyczne stężenia dotyczą przede wszystkim ołowiu. Liście Streptopus amplexifolius zawierały (podobnie jak w glebie) podwyższoną zawartość ołowiu, natomiast pozostałe pierwiastki występowały w dużych ilościach, lecz nie toksycznych dla roślin (Mn > Fe > Zn > Cu > Pb > Cd > Ni). Wskaźnik bioakumulacji pozwala na ustalenie stopnia kumulacji poszczególnych metali w swoich tkankach przez liczydło górskie: Mn > Cu > Cd > Zn > Pb > Ni > Fe. Średnia wartość stałej równowagi kationowej wyliczonej dla tego gatunku wynosi 10,72 i jest niższa od stałej wyliczonej przez Czarnowskiego [1977], czego przyczyną jest duża kumulacja żelaza w liściach liczydła.

A few years’ observations and examinations of Streptopus amplexifolius (L.) DC populations from the Karkonosze National Park revealed regression trends and even disappearance some of them. The reason of that was found to be attributed to heavy metal contents in plants and the environment. Eight Streptopus amplexifolius (L.) DC populations were examined. The contents of Fe, Mn, Pb, Zn, Cu, Cd i Ni in leaves and relevant soils were determined. The soils from the rhizosphere of Streptopus amplexifolius (L.) DC are acidic. The levels of heavy metals in soils samples vary to wide greatly extent. The following sequence of mean heavy metal contents in soil samples was stated: Fe > Pb > Mn > Zn > Cu > Ni > Cd, however the relatively high and toxic levels are characteristic to lead. The leaves of Streptopus amplexifolius (sinularty to soil samples) contained the toxic level of lead. Even though the other elements were present in the plant’s leaves in great abundance their amounts were below toxicity limit for plants (Mn > Cu > Cd > Zn > Pb > Ni > Fe). The enrichment ratio enabled the accumulation degree characteristic for particular metals to be estimated for Streptopus amplexifolius. The mean value of cation equilibrium estimated for this species equals 10.72 and is lower than the cation equilibrium value given by Czarnowski [1977], what results from high Fe cumulation in leaves of studied species.