Zawartość metali ciężkich w pszenżycie uprawianym na glebie lekkiej nawożonej różnymi dawkami kompostowanych odpadów miejskich

Przedmiotem pracy jest ocena wpływu kompostowanych odpadów miejskich zastosowanych do nawożenia gleby lekkiej na zawartość metali ciężkich w uprawianym pszenżycie. Kompostowane odpady pochodziły z kompostowni w Katowicach i Żywcu i stosowane były w dawkach 30, 60 i 120 t·ha⁻¹. Gleba nienawożona zawierała 30,5 mg Zn·ha⁻¹, 21,4 mg Pb·ha⁻¹, 7,0 mg Cu·ha⁻¹, 1,0 mg Cd·ha⁻¹ i 8,5 mg Cr·ha⁻¹. Kompost katowicki zawierał znaczne ilości metali ciężkich, a wraz ze wzrostem jego dawki istotnie wzrastała zawartość metali w glebie. Plon roślin zależał od nawożenia i był najwyższy w przypadku nawożenia mineralnego oraz stosowania kompostu żywieckiego, zwłaszcza w dużych dawkach. Oznaczano zawartość metali ciężkich w suchej masie słomy oraz ziarnie pszenżyta. Średnie zawartości metali w słomie wynosiły: 26,8 mg Zn·ha⁻¹, 2,8 mg Pb·ha⁻¹, 3,3 mg Cu·ha⁻¹, 0,31 mg Cd·ha⁻¹ i 0,95 mg Cr·ha⁻¹, a średnie zawartości tych metali w ziarnie - 53,9 mg Zn·ha⁻¹, 0,79 mg Pb·ha⁻¹, 6,7 mg Cu·ha⁻¹ Cu, 0,10 mg Cd·ha⁻¹ i 0,45 mg Cr·ha⁻¹. Nie stwierdzono statystycznie istotnych zależności zawartości metali ciężkich od dawki kompostu i od całkowitej zawartości metali w glebie. Szczególnie w ziarnie zawartości badanych metali pozostawały na stałym poziomie, niezależnie od wariantu doświadczenia. Badane komposty mogą być stosowane do poprawy właściwości gleb lekkich, bez obawy o zanieczyszczenie metalami ciężkimi uprawianych na tych glebach roślin zbożowych.

The main purpose of this study was to estimate the effects of composted municipal wastes applied to sandy soil on the contents of heavy metals in triticale grown on this soil. Composted wastes originated from municipal composting plants in Katowice and Żywiec and were applied at the rates of 30, 60 and 120 tonnes per ha. Not fertilized soil contained originally 30.5 mg Zn·ha⁻¹, 21.4 mg Pb·ha⁻¹, 7.0 mg Cu·ha⁻¹, 1.0 mg Cd·ha⁻¹ and 8.5 mg Cr·ha⁻¹. Compost from Katowice was rich in heavy metals and their concentrations in soil increased with increasing fertilization rates. Crop yield depended on soil fertilization. The highest yield was obtained on the fields fertilized with mineral NPK and with compost from Żywiec, in particular when applied at the highest rates. The heavy metal concentrations were examined in straw dry matter and grain of triticale. The mean contents were: in straw 26.8 mg Zn·ha⁻¹, 2.8 mg Pb·ha⁻¹, 3.3 mg Cu·ha⁻¹, 0.31 mg Cd·ha⁻¹, 0.95 mg Cr·ha⁻¹, and in grain - 53.9 mg Zn·ha⁻¹, 0.79 mg Pb·ha⁻¹, 6.7 mg Cu·ha⁻¹, 0.10 mg Cd·ha⁻¹, 0.45 mg Cr·ha⁻¹. No statistically significant relationships were found between concentrations of metals in plant material and composting rates or metal concentration in the soil. In particular, the concentrations of metals in grain remained constant and did not depend on experimental plot. Both composts may be applied to sandy soil with the purpose of improving its properties without any risk of crop pollution with heavy metals.