Bioakumulacja pierwiastkow sladowych w rzepaku ozimym uprawianym w rejonie zanieczyszczonym przez hutnictwo miedzi

W latach 1994-1998 podjęto badania, których celem była modyfikacja produkcji rolniczej na terenach już zanieczyszczonych lub zagrożonych emisjami metali ciężkich przez huty miedzi zlokalizowane w Głogowie. Założono, że racjonalny system uprawy roślin na tym terenie powinien minimalizować ryzyko wchodzenia metali ciężkich do łańcucha pokarmowego. Wymagania te mogłaby spełniać uprawa roślin niekonsumpcyjnych, takich jak np. rzepak. Podstawowym wskaźnikiem stanu zanieczyszczenia i przeznaczenia użytkowego uprawianych roślin była zawartość w nich pierwiastków śladowych. Przeprowadzone doświadczenia wykazały, że spośród analizowanych pierwiastków z reguły tylko miedź, ołów i cynk nagromadzały się w znaczących ilościach, a zawartość pozostałych, tj. niklu, chromu i kadmu nie odbiegała od poziomu spotykanego w roślinach z rejonów niezanieczyszczonych. Najwyższe zawartości miedzi i ołowiu stwierdzano w roślinach uprawianych na glebach średnio i silnie zanieczyszczonych. Rozmieszczenie i stężenie pierwiastków w roślinach było zróżnicowane i zależało od stopnia zanieczyszczenia gleby i części rośliny. Najwyższą akumulacją pierwiastków śladowych wyróżniały się łuszczyny rzepaku. Uprawa rzepaku w rejonach zanieczyszczonych może przyczynić się do optymalizacji regionalnej struktury zasiewów; może on także stanowić pożądany i odnawialny surowiec do przemysłu olejarskiego i paliwowego.

In years 1994-1998 comprehensive studies were undertaken with the aim to modify agricultural production profile on the areas already contaminated or threatened by pollution with heavy metal emitted from the coppersmelters located near Głogów. It was assumed that the rational system of crop cultivation should reduce to minimum the risk of heavy metal entering into food chain. This requirement could be realized by cultivation of nonconsumable crops, e.g. winter rape. The content of trace elements in tested plants was a basie indicator of crop contamination and thereby their usable appropriaton. The experiments showed that from among the elements under investigation, only copper, zinc and lead were accumulated in plants in considerable amounts. The content of remaining elements (Ni, Cr and Cd ) stuck to the level of frequent occurance in plants from unpolluted areas. The highest contents of copper and lead were found in plants cultivated on medium and heavy polluted soils. Distribution and concentration of the elements in plants were differentiated according to pollution grade, species and parts of plant. The highest accumulation of trace elements characterized hulls of winter rape. This plant organ could be used as bioindicator of soil contamination by copper. Cultivation of rape on the areas contaminated by copper may contribute to optimizing regional cropping pattern. It might be also a desirable, renewable raw material source for oil and fuel industry.