Sprache und Gewalt in Heinz Strunks Der goldene Handschuh

Autor artykułu analizuje powieść Heinza Strunka Der goldene Handschuh [Złota rękawiczka] w oparciu o rozważania Judith Butler Excitable Speech (Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu). Ukazane zostaje nie tylko zagadnienie przemocy poprzez język, lecz także język jako forma przemocy. Pierwszą płaszczyznę rozważań stanowi analiza wypowiedzi postaci oraz wewnętrzna fokalizacja postaci Fritza Honki. Na drugiej płaszczyźnie autor artykułu bada intersubiektywną strukturę zależności jako wzajemne odziaływanie różnych postaci. Na zakończenie krytycznej analizie poddana zostaje sama narracja jako mowa przedstawiona. Rozważaniom towarzyszy teza, iż asynchroniczny język postaci pozostaje na płaszczyźnie tekstu niejasny i wzmacnia tym samym opisaną w artykule zasadę języka przemocy.Motyw przemocy poprzez język na płaszczyźnie postaci znajduje odzwierciedlenie na poziomie samej narracji jako język przemocy. Zamierzeniem niniejszego artykułu jest stworzenie krytyczno-refleksyjnych ram dla omawianego tekstu uwrażliwiających czytelnika na zagadnienie języka przemocy.

The paper analyses the novel by Heinz Strunk Der Goldene Handschuh [The Golden Glove] against Judith Butler’s comments on Excitable Speech. Alongside the presentation of violence through language, language as a form of violence is brought into focus. The first level of analysis is constructed around the investigation of utterances and internal focalization of the character of Fritz Honka. The second level encompasses the intersubjective structure of description as a dialogic interdependence between various characters. Finally, the narration itself as a form of reported speech is critically investigated. The following hypothesis is being explored: the asynchronous speech of the characters remains inexplicit on the textual level, which evokes the described principle of hurtful speech. The expression of violence at the level of the characters is transformed into the language of violence at the narrative level. The aim of the contribution is therefore to present the narration within a critical framework allowing for evoking of the awareness of the interrelationships between language and violence.

Dieser Beitrag untersucht Heinz Strunks Roman Der goldene Handschuh auf Grundlage von Judith Butlers Ausführungen zur Excitable Speech. Neben der Darstellung von Gewalt durch Sprache wird die Sprache als Form der Gewalt in den Fokus gerückt. Die erste Ebene der Analyse bilden die wörtliche Rede und die interne Fokalisierung der Figur ›Fritz Honka‹. Auf der zweiten Ebene wird die intersubjektive Beziehungsstruktur als dialogische Wechselwirkung zwischen verschiedenen Figuren betrachtet. Abschließend wird das Erzählen selbst als vorgetragene Rede kritisch hinterfragt. Folgende These wird untersucht: Die asynchrone Sprache der Figuren bleibt auf der Textebene unvermittelt und verstärkt dadurch das beschriebene Prinzip des verletzenden Sprechens. Die Darstellung der Gewalt durch die Sprache auf der Ebene der Figuren wird durch den Erzähltext selbst als Sprache der Gewalt reproduziert. Ziel des Beitrags ist es deshalb, die Erzählung kritisch zu erschließen, um dadurch eine grundsätzliche Sensibilisierung für die Reflexion der Zusammenhänge von Sprache und Gewalt zu erreichen.