Profile szkolnej wiedzy o języku w kontekście egzaminów zewnętrznych

W artykule stawia się pytanie o sposób sprawdzania wiedzy o języku podczas egzaminu gimnazjalnego. Przyjęto założenie, że egzaminom przysługuje funkcja systemotwórcza – profile zadań egzaminacyjnych stają się modelowymi przykładami praktyki edukacyjnej, mają wpływ na organizację procesu dydaktycznego oraz na strukturę efektów kształcenia. To szczególnie istotne w sytuacji, gdy reforma programowa nie ogranicza się do korekty treści nauczania, a dąży do zmiany modelu dydaktyki oraz gdy koncepcje wpisane w dokument programowy nie są wyraziście sprofilowane. Analizie poddano zadania z testu czytania z egzaminów gimnazjalnych z lat 2012-2016, odnoszące się do warstwy językowej testu. Stwierdzono, że tekst w teście czytania był głównie pretekstem do sprawdzania, co uczniowie wiedzą o języku oraz umiejętności analizy gramatycznej. Większość zadań nie diagnozowała, czy uczeń potrafi odczytać znaczenia przekazywane przez środki językowe i określić ich role w tekście. Język jako przedmiot poznania dominował nad językiem jako narzędziem. Egzamin wspiera tradycyjną koncepcję naukę o języku, ale zadania sfunkcjonalizowane w kontekście tekstu dostarczają dobrych wzorców działań zgodnych z nowymi koncepcjami dydaktycznymi. Przeprowadzone badanie miało charakter pilotażowy.