Evolution stages of some monkey and ape taxons.

Celem pracy jest przedstawienie sformalizowanych taksonów  łączących  różne gatunki i rodzaje  jako etapy mofologiczne ewolucji naczelnych.Materiał badawczy  zawiera 115 czaszek małp zwierzokształtnych i człekokształtnych. Stosunek zmienności ich mózgoczaszki do twarzoczaszki scharakteryzowano wskaźnikiem Moranta i Sergiego oraz pomiarami bezpośrednimi, które go tworzą. Analiza wyników  pozwala na poniżej sformułowane wnioski. Przy tworzeniu dla pawianów taksonu PAPIO wykazano, że różnice między samcami i samicami  są większe niż międzygatunkowe czy międzyrodzajowe. W przypadku szympansów  [takson PAN]  nie wykazano istotnych różnic ani między rodzajami, które go tworzą, ani między płcią męską i żeńską. Badaniem istotności różnic między  utworzonymi taksonami stwierdzono, że radiacja adaptatywna małp człekokształtnych  rozpoczęła się od formy przodka opowiadającemu współczesnemu szympansowi. Gibony [takson HYLOBATES] są w podobnym stopniu oddalone od małp zwierzokształtnych jak i człekokształtnych. Można przypuszczać, że stanowią one osobny trend ewolucyjny w budowie czaszki.W przestrzeni rozpatrywanych cech, takson PONGO nawiązuje do małp zwierzokształtnych poprzez takson PAPIO. Można przypuszczać, że ewolucja pawianów może przebiec w kierunku reprezentowanym obecnie przez orangutany. Analiza tempa i rytmu rozwojowego czaszki wskazuje, że osobniki młode wszystkich badanych naczelnych są do siebie podobne. Zróżnicowanie taksonomiczne między nimi pojawia się dopiero w okresie pełnej dojrzałości warunkującej stabilizację morfologiczną czaszki.

The aim of this work is to present taxons which link various species and genera as morphological stages in the evolution of primates. The research material consists of 115 skulls of monkeys and apes. Their variability in neurocranium and splanchnocranium ratios can be characterized by Morant and Sergi’s index and by direct measurements that is formed of. The analysis of results allows the following conclusions. Determining taxon concerning PAPIO (baboons) shows that sex dimorphism exceeds differences between its genus. In the PAN taxon (chimpanzees) there are no significant differences concerning genus and sex. By studying taxonomic differences between the taxons it can be stated that the evolutionary radiation of apes started from initial form corresponding to contemporary chimpanzee. Gibbons (HYLOBATES) differ equally from both baboons and apes, and future evolution of baboons will run in the orangutan (PONGO) direction. .The analysis of skull development rate and rhythm of the primates studied indicates that young individuals are relatively similar to each other irrespective of taxonomic differences. The taxonomic  differentiation  can be noticed  only in the period of  morphological stabilization