Tropem genewskich korzeni Jana Jakuba. Kalwińskie źródła koncepcji relacji między naturą a kulturą w fi lozofi i Rousseau

Jan Jakub Rousseau (1712-1778) jest filozofem Oświecenia, ale i genewczykiem, wychowanym w tradycji Jana Kalwina (1509-1564). W istocie jego filozofia wykazuje wiele głębokich podobieństw do teologii wielkiego reformatora. Posiadają one podobny schemat, ogólna struktura obu systemów jest taka sama. Są one opowieściami o pięknie stworzonego przez Boga świata i pierwotnej natury ludzkiej, o jej upadku oraz powrocie do doskonałości. Nie są ani racjonalizmem, ani irracjonalizmem, szanując rozum, w centrum ustawiają element intuitywny. Teologia naturalna jest w obu systemach podobna, widać też takie same elementy w mówieniu o Bogu. Podobne są też ich filozofie polityczne, oscylujące między demokratyzmem a autorytaryzmem, radykalizmem a konserwatyzmem. Pojęcia teologiczne Kalwina zostają jednakże zastąpione pojęciami antropologicznymi u Rousseau, odejście od Boga zostaje zastąpione przez odejście od natury, funkcję Ducha Świętego zaś przejmuje sumienie, tak natura stworzona, upadła i odrodzona zlewają się w jedno. W ten sposób teologia staje się antropologią, człowiek zastępuje Boga. Rousseau otwiera drogę, którą pójdą potem przedstawiciele „lewicy heglowskiej”.