Dwie strategie dyskusji z sytuacjonistyczną krytyką współczesnej etyki cnót

Jedną z najważniejszych debat, jakie toczą obecnie etycy cnót, jest spór o istnienie charakteru moralnego i cnoty. Dyskusja została zainspirowana wynikami badań i eksperymentów przeprowadzonych na gruncie psychologii społecznej. Według sytuacjonistów nie istnieje nic takiego jak charakter moralny i jego trwałe dyspozycje, które decydowałyby o sposobie ludzkiego działania, lecz to sytuacja, przed którą ludzi stawia los, ma najgłębszy wpływ na to, jak się zachowują. W moim artykule próbuję dyskutować z sytuacjonistami na dwóch polach: psychologii moralności i etyki normatywnej. Po pierwsze pokazuję, że metoda eksperymentalna i historyczne obserwacje, na które się powołują sytuacjoniści, pozwalają co najwyżej na zakwestionowanie spójności behawioralnej, tymczasem o spójności osobowości i charakteru należy raczej mówić w kategoriach kognitywno-afektywnych procesów, do których te metody nie mają dostępu (model CAPS W. Mischela i Y. Shody). Po drugie, na polu etyki normatywnej odróżniam behawioralną koncepcję cnoty etycznej, zakładaną przez sytuacjonistów, oraz pokazuję, jak deliberatywne ujęcie cnoty przezwycięża sytuacjonistyczną krytykę.