Horror metaphysicus. Transcendencja a pragnienie obecności

Problematykę poruszoną w referacie zakreślają trzy pojęcia: transcendencja, pragnienie i obecność. Punktem wyjścia do przemyślenia możliwych relacji między nimi jest teza Leszka Kołakowskiego o horrorze metafizycznym, do którego według niego sprowadzałaby się kwestia zachodniej metafizyki. Według Kołakowskiego jej przemyślenie do końca otwiera horror metafizyczny, bowiem jeśli nic prawdziwie poza Absolutem nie istnieje, Absolut jest niczym; jeśli nic prawdziwie nie istnieje poza mną, ja jestem niczym. Jak tłumaczy Kołakowski, ponieważ absolut nie poddaje się pojęciowej redukcji do czegokolwiek innego, więc imię jego, o ile je ma, brzmi Nic. Oto horrormetaphysicus: jedno Nic wybawia drugie Nic od jego nicości. Referat próbuje przemyśleć to, sięgając głównie do poglądów Heideggera i Derridy na temat istoty zachodniej filozofii z fundamentalnym dla niej pojęciem obecności. Ostateczna konkluzja referatu brzmi: wszelkie myślenie transcendencji byłoby w istocie aporią, aporią generowaną przez metafizykę. Aporia ta polegałaby na połączeniu w jednym dyskursie tego, co da się pomyśleć, z tym, co jednocześnie zostaje przez ten dyskurs określone jako to, czego pomyśleć się nie da. Cóż możemy zrobić z tą aporią? Z jednej strony odsyła nas ona do niemożliwości wyrażonej w zapytaniu Heideggera z dialogu Z rozmowy o języku: Ale jak można milczeć o milczeniu? Z drugiej zaś strony odsyłani jesteśmy do Wittgensteina z jego antymetafizycznym zaleceniem milczenia.