„Domniemanie winy” w prawie karnym materialnym a procesowe domniemanie niewinności

The article elaborates on ‘presumption of guilt.’ The term ‘guilt’ has different meanings in substantive criminal law and procedural criminal law. However, the presumption of guilt in substantive criminal law ought not lead to a violation of the procedural presumption of innocence. Therefore, it shall be understood as a presumption of fact which must meet all the requirements referred to in Article 7 of the Code of Criminal Procedure or, in other words, be regarded as indirect evidence. For this reason, there is no legal basis to contend that the presumption of guilt rule has been established under substantive criminal law. Negative conceptualisation of guilt in the Penal Code is an expression of legislator’s conviction that human beings are generally able to control their conducts. So we can only talk about a presumption, a premise adopted by legislature, which explains the construction of the provision analysed.

Przedmiotem opracowania jest „domniemanie winy” w prawie karnym. Termin „wina” w prawie karnym materialnym ma odmienne znaczenie niż w prawie procesowym. Jednakże domniemanie prawnokarnej winy nie może prowadzić do naruszenia zasady domniemania niewinności ‒ musi ono być konstruowane jako domniemanie faktyczne spełniające wymogi określone w art. 7 k.p.k., czyli jako dowód pośredni. Dlatego także brak podstaw do twierdzenia, że w prawie karnym ustanowiono zasadę domniemania winy. Negatywne ujęcie przesłanki zawinienia odzwierciedla przekonanie ustawodawcy o generalnej zdolności człowieka do autodetermiancji swojego zachowania. Stąd można więc mówić jedynie o domniemaniu, założeniu, przyjętym przez ustawodawcę, które wyjaśnia sposób skonstruowania przepisu.