Znaczenie monopolizacji w postkeynesowskich teoriach cenotwórstwa

The article is a theoretical basis for the empirical analysis of prices conducted in accordance with Post-Keynesian economics. Post-Keynesians, taking into consideration critical realism as a methodological base of Post-Keynesian economics, distinguish three pricing theories: administered prices, normal cost prices and mark up prices. In this article, a particular attention is paid to those elements of the three theories that indicate the significance of industry concentration in price setting. The analysis which has been carried out indicates a modest significance of concentration in Post-Keynesian pricing theories. Only the in mark up theory, which originated from Michał Kalecki’s works, concentration matters explicitly. In the normal cost prices theory, themonopoly degree matters only in the profit rate, and in the administered prices theory there is no such clear relation. None of the theories discussed confirmed the impact of the monopoly degree on the variability of prices. It should be pointed out that in Post-Keynesian price theories, it is the variable which represents the supply side (e.g. the production costs) which is of key importance. The reason for a price change is not the change in the demand but the change in the costs or in the strategy of the enterprise.

Artykuł jest teoretyczną podstawą empirycznych analiz cen prowadzonych zgodnie z ekonomią postkeynesowską. Postkeynesiści, ze względu na krytyczny realizm jako metodologiczną podstawę ekonomii postkeynesowskiej, wyróżniają trzy teorie ustalania ceny przez przedsiębiorstwa – ceny administrowane (administered proces), cenotwórstwo oparte na kosztach normalnych (normal cost prices) i cenotwórstwo oparte na narzucie (mark up prices). Szczególną uwagę w artykule poświęcono tym elementom wymienionych teorii, które wskazują na stopnień koncentracji działalności jako czynnik istotny przy ustalaniu ceny. Przeprowadzona analiza wskazuje na niewielkie znaczenie stopnia koncentracji w postkeynesowskich teoriach ustalania ceny. Jedynie w teorii cenotwórstwa opartego na narzucie, którego początek dały prace Michała Kaleckiego, stopień koncentracji ma znaczenie explicite. W teorii cenotwórstwa opartego na kosztach normalnych stopień koncentracji ma wpływ jedynie na marżę zysku, a w teorii cen administrowanych nie ma takiej jednoznacznej relacji. Stopień monopolizacji nie wpływa na zmienność cen według żadnej z analizowanych teorii. Zaznaczyć także należy, że w postkeynesowskich doktrynach ustalania ceny, kluczowe znaczenie odgrywa zmienna reprezentująca stronę podażową, tj. koszty produkcji. Powodem zmian cen są zmiany kosztów lub zmiany strategii przedsiębiorstwa, a nie zmiany popytu.