Poza granice parametryzacji

The article presents the basic criteria of the low-exposed social rationality of evaluation, both in literature and research practice, which hardly fits within the vision of parameterization proposed in the reform of the science and higher education system, wrongly associated with the promotion and application of evaluation research. The standards developed in over a century-old history of evaluation find no reference or analysis in it, thus, breaking the convention adopted in science and its applications to discuss and use existing achievements. Therefore, for many reasons, there is an urgent need to recall elementary knowledge, characteristics of possible functions and relationships with other diagnostic tests that should not be confused with evaluation. Ignorance of these functions brings detachment of the evaluation process from its development challenges, values of democratization, socialization and the possibility of animating social changes in the area of its implementation, especially in the science sector, which requires such activation and creative activities. So, if strategies and evaluation studies are not reduced and replaced by socio-technical manipulation of a set of their tools and limited to externally and statically created parameters, they can bring much more results than is designed in the currently practiced and binding system of socially responsible science.

W opracowaniu opisano podstawowe kryteria mało eksponowanej, zarówno w literaturze, jak i praktyce badawczej, społecznej racjonalności ewaluacji, która z trudem mieści się w wizji parametryzacji zaproponowanej w reformie systemu nauki i szkolnictwa wyższego, niesłusznie kojarzonej z promocją i aplikacją badań ewaluacyjnych. Wypracowane w ponad stuletniej historii ewaluacji standardy nie znajdują w niej ani przywołania, ani analizy, łamiąc tym samym przyjętą w nauce i jej zastosowaniach konwencję omówienia i wykorzystania istniejącego już dorobku. Z wielu względów istnieje zatem pilna potrzeba przywołania elementarnej wiedzy, scharakteryzowania możliwych funkcji oraz relacji z innymi badaniami o charakterze diagnostycznym, które z ewaluacją nie powinny być mylone. Nieznajomość tych funkcji prowadzi do oderwania procesu ewaluacyjnego od jego rozwojowych wyzwań, walorów demokratyzacji, uspołecznienia i możliwości animowania zmian społecznych w obszarze jego realizacji, szczególnie w tak wymagającym aktywizacji i działań twórczych sektorze nauki. Jeśli strategie i badania ewaluacyjne nie zostaną zredukowane i zastąpione zestawem swoich narzędzi oraz ograniczone do zewnętrznie i statycznie tworzonych parametrów, to mogą przynieść znacznie więcej efektów, niż jest to zaprojektowane w obecnie praktykowanym i obowiązującym systemie nauki.