Praca społeczna jako obowiązek służbowy żołnierzy w garnizonach Korpusu Ochrony Pogranicza

The rebirth of the Polish state at the end of the war in 1918 crossed the 120-year period of partitions. The Polish state came back to life. Among the many important problems was to merge the territory, demarcate the boundaries and build a system of their protection. The complex and prolonged process of determining the extent of Polish territories had an impact on future relations with neighboring countries and the system of protection of the state border. In particular, after the end of the Polish-Russian war and the conclusion of a peace treaty, there was no normalization of the social and political situation in the eastern territories. The construction of a secure border protection system was also not achieved. The determined and delineated eastern border was not a calm border and remained in a state of constant danger. The escalation of banditry in 1921–1924 influenced the decision to establish a Border Protection Corps (KOP). The soldiers of the corps for the period of 15 years performed a heavy service, the purpose of which was to protect the inviolability of the state border and ensure security for citizens. In their daily service, they carried out tasks to strengthen Polish statehood and assimilate national minorities, and undertook numerous social works in the border areas. The involvement of soldiers in social work was aimed at gaining the trust of the population for the interests of the state, especially the sense of the need to cooperate with the bodies of the KOP. The purpose of the paper is to show the social work carried out by the KOP branches among the borderland population in order to maintain the security of the border and public order in the border zone. The scientific deliberations in the paper are concretised on the thesis that it is: Taking up social activities by soldiers of the KOP in the border area was a duty. The basic sources of paper are source materials of the Border Protection Corps from the Border Guard Archive in Szczecin. They are supplemented with studies referring to the entire military activities of the corps.

Odrodzenie państwa polskiego z chwilą zakończenia wojny w 1918 r. zakończyło 120-letni okres zaborów. Do życia wracało państwo polskie. Wśród wielu ważnych problemów znalazło się scalenie terytorium, wytyczenie granic oraz zbudowanie systemu ich ochrony. Złożony i przeciągający się w czasie proces ustalania zasięgu terytorium Polski wywarł wpływ na przyszłe stosunki z państwami ościennymi i system ochrony granicy państwowej. W szczególności po zakończeniu wojny polsko-rosyjskiej i zawarciu traktatu pokojowego nie doszło do unormowania sytuacji społecznej i politycznej na terenach wschodnich. Nie stworzono również bezpiecznego systemu ochrony granicy. Ustalona i wytyczona granica wschodnia pozostawała w stanie ciągłego zagrożenia. Eskalacja bandytyzmu w latach 1921–1924 wpłynęła na podjęcie decyzji o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP). Żołnierze korpusu przez okres 15 lat pełnili ciężką służbę, której celem było zabezpieczenie nienaruszalności granicy państwowej i zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom. W codziennej służbie realizowali zadania na rzecz umacniania państwowości polskiej i asymilacji mniejszości narodowych oraz podejmowali liczne prace społeczne na terenach przygranicznych. Zaangażowanie żołnierzy w pracę społeczną miało na celu pozyskanie zaufania ludności dla interesów państwa, zwłaszcza wyrobienie poczucia konieczności współpracy z organami KOP. Celem artykułu jest ukazanie pracy społecznej prowadzonej przez oddziały KOP wśród ludności pogranicza na rzecz utrzymania bezpieczeństwa granicy i porządku publicznego w pasie granicznym. Rozważania naukowe w artykule są prowadzone w kontekście postawionej tezy, która brzmi: Podejmowanie działań społecznych przez żołnierzy KOP na terenach pasa granicznego było obowiązkiem służbowym. Podstawowymi źródłami publikacji są materiały oddziałów Korpusu Ochrony Pogranicza z Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie. Uzupełniają je opracowania odnoszące się do ogółu działań wojskowych korpusu.