Rozwój profesjonalny jako uczenie się w relacjach

The article presents a clasification of selected leading conceptions within professional development, using socio‑cultural perspective of learning in different relationships. Beside drawing on the classical social theory of learning through interactions with others, another dimensions of learning are added: related to the self, personal dimension of learning through professional identity development and societal dimension, where learning results from the ability to respond comprehensively to expectations for the undertaken professional role. All dimensions are illustrated with selected examples of studies on the professional identity development process. On the basis of theories combined with research outcomes, the following types of learning are distinguished: learning by practising, learning in a critical dialogue, learning as becoming, learning in the societal structure, learning from life history and learning as a dialectical process. All these learning types could be useful in professional learning or professional development, especially the within human services sector, including teaching, social work, career guidance and educational counsellor.

W artykule dokonano klasyfikacji wybranych współczesnych koncepcji rozwoju profesjonalnego, przyjmując perspektywę społeczno‑kulturowego uczenia się w szeroko rozumianych relacjach. Oprócz klasycznego społecznego uczenia się w relacjach z innymi ludźmi rozważano również jego inne wymiary, takie jak: wymiar osobisty, kiedy to uczenie się zachodzi w relacji do własnego „Ja” podczas rozwoju tożsamości zawodowej, oraz wymiar kulturowy, kiedy z kolei uczenie się jest wynikiem kompetentnego odpowiadania na oczekiwania wynikające z bycia członkiem określonej kultury, grupy zawodowej oraz istniejącej struktury społecznej. Następnie wymiary te zilustrowano wybranymi przykładami istniejących badań nad procesem rozwoju tożsamości zawodowej. Połączenie przyjętej perspektywy teoretycznej uczenia się z wynikami badań pozwoliło wyodrębnić następujące rodzaje uczenia się: uczenie się przez praktykowanie, uczenie się w krytycznym dialogu, uczenie się jako stawanie się, uczenie się w kontekście makrostruktury społecznej, uczenie się z historii życia i uczenie się jako proces dialektyczny. Wszystkie z omówionych rodzajów uczenia się mogą być interesujące z punktu widzenia profesjonalnego rozwoju i uczenia się w obrębie zawodów tzw. sektora usług, szczególnie w przypadku: nauczycieli, pracowników socjalnych czy doradców.