Становлення теорії синтаксичного зв’язку в українському мовознавстві (ХVІІ – початок ХХ ст.)

The formation of the syntactic connection theory in the Ukrainian linguistics (17th – early 20th century)In Ukrainian linguistics, there are no historiographical papers offering an adequate description of the origin and development of the syntactic connection theory. Elsewhere, I have already proposed a periodization of the research on syntactic connections from the time of the appearance of first Slavic grammars until today, which distinguishes five historical stages. The purpose of this analysis is to characterize particularly the first three periods of the development of research on syntactic connections – from the 17th century until the 1930s. The first stage (17th–18th centuries) is the beginning of the syntactic connection theory. The syntactic chapters in the grammars of this period deal with studying the ability of some parts of speech to combine with other words. The second stage (19th century) is the period of approval of terminology and formation of the ground for deepening the syntactic connection theory. All scholars of the period defined two possible realizations of the syntactic connection – agreement and government. The third stage (the beginning of the 20th century until the 1930s) was the period in which the morphological criterion prevailed. The typical symptom of this observed in the period is consideration of syntactic connections between pairs of words in isolation from the rest of the sentence components. The crucial research perspective opened up by the study is to explain in detail the development of research on syntactic connections from the 1940s until today. Tworzenie się teorii związku składniowego w językoznawstwie ukraińskim (XVII – początek XX wieku)W językoznawstwie ukraińskim brak jak dotąd historiograficznych studiów adekwatnie opisujących początki i rozwój teorii związków składniowych. W jednej z poprzednich prac zaproponowałam periodyzację badań nad związkami składniowymi od czasu ukazania się pierwszych gramatyk słowiańskich aż po dziś, wyróżniając w niej pięć etapów historycznych. Celem tej analizy jest scharakteryzowanie zwłaszcza trzech pierwszych etapów rozwoju teorii związków składniowych – od XVII wieku do lat 30. XX wieku. Pierwszy etap (XVII–XVIII wiek) wyznacza początki teorii związków składniowych. Poświęcone składni rozdziały gramatyk tego okresu badają cechy niektórych części mowy pozwalające im na łączenie się z innymi wyrazami. Drugi etap (XIX wiek) to okres uzgadniania terminologii i tworzenia podwalin pod pogłębioną teorię związków składniowych. Uczeni powszechnie wyróżniają wówczas dwa możliwe typy związków składniowych: związek zgody i rządu. Trzeci etap (od początku do lat 30. XX wieku) był okresem, w którym zapanowało kryterium morfologiczne. Typowym tego objawem, jaki można zaobserwować w tym okresie, jest rozpatrywanie związków składniowych pomiędzy parami wyrazów w oderwaniu od pozostałych części zdania. Ważną perspektywą badawczą, jaka otwiera się w rezultacie przeprowadzonych badań, jest szczegółowy opis rozwoju badań nad związkami składniowymi od lat 40. XX wieku po dzień dzisiejszy.