Polsko-czechosłowackie konwencje turystyczne jako przykład współpracy transgranicznej

The article provides a general description of Polish-Czechoslovak tourist conventions from inter- and post-war periods. It presents the conditions of signing of these unique international agreements, the decision-making process, as well as the basic principles of the conventions. Overall, the tourist conventions are special kinds mostly bilateral international agreements aimed at simplifying the rules of transfrontier traffic within a region attractive to tourists, such as the Carpathian and Sudetic borderlands. Poland and Czechoslovakia were the precursors of this kind of transfrontier cooperation across Europe. The first tourist convention was signed in 1925 as a direct result of so-called Cracow Protocols, which aimed at regulating economic, communication and tourist issues with Czechoslovakia after the Jaworzyna Spiska conflict. The next tourist agreement of 1955 was adopted as a result of the post-Stalinist Thaw, which allowed a certain liberalization of the border regime between the two countries. The agreement was amended and extended in 1961-1962, and was in force till the early 1980s. The experiences of the functioning of the tourist conventions became a model for Euroregions which stared to emerge in the area under discussion. Moreover, they also served as a model for central authorities in liberalizing the border regime in the 1990s.

Celem artykułu była ogólna charakterystyka polsko-czechosłowackich konwencji turystycznych z okresu między- i powojennego. Przedstawione zostały uwarunkowania podpisania tych unikatowych umów międzynarodowych, proces decyzyjny, poddano analizie również podstawowe założenia konwencji. Generalnie konwencje turystyczne to specyficzny rodzaj, najczęściej bilateralnych, umów międzynarodowych służących uproszczeniu zasad ruchu transgranicznego w obrębie atrakcyjnego turystycznie regionu, w tym przypadku pogranicza karpackiego i sudeckiego. Polska i Czechosłowacja były prekursorami tego rodzaju współpracy transgranicznej w całej Europie. Pierwsza konwencja turystyczna została podpisana w 1925 roku jako bezpośredni rezultat tzw. protokołów krakowskich mających na celu uregulowanie kwestii gospodarczych, komunikacyjnych i turystycznych z Czechosłowacją po zakończeniu konfliktu o Jaworzynę Spiską. Kolejna umowa turystyczna z 1955 roku przyjęta została jako efekt postalinowskiej odwilży, która pozwoliła na pewną liberalizację reżimu granicznego między obu państwami. Umowa była nowelizowana i poszerzana w latach 1961-1962 i obowiązywała do początku lat 80. XX wieku. Doświadczenia funkcjonowania konwencji turystycznych stały się wzorcem dla tworzących się na badanym obszarze euroregionów. Stanowiły również wzorzec dla władz centralnych podejmujących działania liberalizujące reżim graniczny w latach 90.