Japewia tornoensis and further localities of J. subaurifera found in the Carpathians

Japewia tornoensis is reported for the first time from the Carpathians and Poland. Further localities of J. subaurifera, known so far from a single Carpathian collection in the Polish Tatra Mts., are also presented. Some diagnostic features and general distribution of both species are provided and similar taxa are discussed.

Rodzaj Japewia (grzyby zlichenizowane) obejmuje dwa gatunki, J. tornoensis i J. subaurifera. Pierwszy, o bipolarnym charakterze występowania na świecie, został stwierdzony po raz pierwszy w Karpatach (Gorce) i w Polsce. Drugi, znany przede wszystkim z borealnych obszarów Półkuli Północnej, notowany był dotychczas w Karpatach tylko na jednym stanowisku, w T T atrach (Czarnota, Kukwa 2004). Teraz odnaleziono go także w Gorcach i na Babiej Górze. Oba gatunki w całej Europie Środkowej są uznawane za rzadkie. J. subaurifera występuje przede wszystkim w postaci płonnej, wykształcając charakterystyczne, brunatnawożółte, pomarańczowobrunatne lub zielonawożółte soralia produkujące kwas lobariowy i kilka pigmentów „subaurifera” (m. in. secalonic acid i eumitryn). W Karpatach Zachodnich gatunek ten rośnie na korze starych świerków i na twardym drewnie pni świerkowych w górnoreglowym borze świerkowym Plagiothecio-Piceetum. Lokuje się ponad podstawą pnia, zajmując tym samym odmienną niszę ekologiczną niż Lecidea pullata – inny, morfologicznie podobny, „sorediowany” i częsty w tym zbiorowisku leśnym grzyb zlichenizowany. J. tornoensis wykształca półkoliste, brunatnoczerwone apotecja przypominające wyglądem jaśniejsze (ocienione) formy Strangospora moriformis, a także Scoliciosporum chlorococcum czy też Lecanora phaeostigma. Gatunek ten łatwo jest odróżnić po charakterystycznych, grubościennych (1,5–3μm), jednokomórkowych, dużych zarodnikach (15–20 x 10–15μm). Podobieństwo do tych pospolitych porostów pozwala przypuszczać, że może to być gatunek częstszy w Karpatach, lecz przeoczany.