Attempts at active protection of Inonotus obliquus by inoculating birches with its mycelium

Practical application of active protection methods of Inonotus obliquus(Fr.) Pilát. was examined. Thirty live birches and 15 birch stem sections were artificially inoculated with the fungal mycelium in the Mińsk Forest District (E Poland). The mycelium of I. obliquus was not recorded in the felled test trees and birch stem sections upon the completion of the experiment. Artificial introduction of I. obliquusin the natural environment faces significant problems caused by strong competition from other birch wood-decay fungi. As in vitrostudies show (individual biotic effect determination), the fungi examined, occurring on birch trees in nature, are dominant species in relation to I. obliquus.

Błyskoporek podkorowy (włóknouszek ukośny) Inonotus obliquus(Fr.) Pilát. to niezbyt częsty grzyb pasożytniczy rozwijający się w Polsce przede wszystkim na brzozach, powodując rozległą białą zgniliznę drewna. Po kilku latach sprawca wytwarza na żywych drzewach, z reguły w miejscach pierwotnej infekcji owocniki wegetatywne, przybierające kształty nieregularnych czarnych brył (guzów, czyrów). Odpowiednio przyrządzony wyciąg z owocników wegetatywnych wykazuje właściwości lecznicze. W wielu krajach do tej pory owocniki te stosowane są bardzo szeroko, na wiele różnych schorzeń. I. obliquusw 2004 roku objęty został w Polsce ochroną częściową, znajduje się również na „Czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych zagrożonych w Polsce”, gdzie zapisany jest w kategorii R – gatunków rzadkich. W pracy tej starano się ustalić, czy istnieje możliwość sztucznej infekcji żywych drzew i martwego drewna brzozowego grzybnią I. obliquuspozyskaną w warunkach naturalnych i wyhodowaną w warunkach laboratoryjnych. Badano również stosunki biotyczne pomiędzy I. obliquusa wybranymi grzybami występującymi na brzozie, w celu ustalenia w jakim stopniu stanowią konkurencję i czynnik ograniczający dla wzrostu grzybniI. obliquus. W 1999 roku zaszczepiono 30 żywych brzóz oraz 15 wałków brzozowych inokulatami z grzybnią na terenie Nadleśnictwa Mińsk. Po 3 latach zlikwidowano doświadczenie dotyczące wałków. Okazało się, iż martwe drewno brzozowe było naturalnie kolonizowane przez pospolite gatunki saprotroficzne: Trametes versicolor, Stereum hirsutum, Bjerkandera adusta. Pozyskano również 2 drzewa żyjące (z 30 zaszczepionych). W kabinie szczepień z przywiezionych fragmentów drewna wyjmowano pierwotne inokulum oraz pobierano wycinki z odległości 1 cm od miejsca inokulacji, które następnie kładziono na pożywkę agarowo-brzeczkową w płytkach Petriego. W przypadku zauważalnej zgnilizny wycinki drewna pobierano z kolejnych odległości wzdłuż osi pnia, co 2 cm. W ściętych drzewach próbnych oraz wałkach brzozowych nie stwierdzono obecności grzybni I. obliquus. Próby sztucznego wprowadzania I. obliquusdo środowiska naturalnego napotykają na duże problemy związane z silną konkurencją innych grzybów rozkładających drewno brzozowe oraz prawdopodobnie z innych powodów, nie do końca rozeznanych w tych doświadczeniach. Stwierdzono, iż w pniach ściętych drzew próbnych wytworzyła się wyraźna, ciemno zabarwiona fałszywa twardziel o zarysie gwiaździstym, której ramiona pokrywały się z miejscami wykonania nawiertów. Wyniki badań laboratoryjnych dotyczące indywidualnych efektów biotycznych pomiędzy różnymi grzybami rozkładającymi drewno brzozowe pokazują, iż I. obliquus jest gatunkiem ograniczanym. Przeprowadzone badania wskazały, iż zastosowane metody nie dają praktycznych możliwości czynnej ochrony Inonotus obliquus. Należy poszukiwać innych metod sztucznego szczepienia brzóz.