Entoloma albotomentosum (Agaricales, Basidiomycota), a species new to Poland

The first record of Entoloma albotomentosum Noordel. & Hauskn., a member of the subgenus Claudopus and section Claudopus, is reported from Poland. A full description and illustration of the species based on Polish specimens are given and its taxonomy, ecology, and general distribution are also provided.

W Polsce stwierdzono dotychczas występowanie 5 przedstawicieli sekcji Claudopus, rodzaju Entoloma (dzwonkówka), tj.: E. byssisedum, E. depluens, E. jahnii, E. ollare i E. parasiticum. Grzyby te charakteryzują się z reguły drobnymi owocnikami typu boczniakowatego (pleurotoidalnego) lub pępówkowatego (omfaloidalnego). Są wśród nich gatunki saprotroficzne, rozwijające się na różnych, butwiejących szczątkach roślin wyższych lub pojawiające się bezpośrednio na ziemi. Należą tu również gatunki patogeniczne, rozwijające się na owocnikach innych grzybów lub związane z obecnością mszaków. W trakcie obserwacji mikologicznych, przeprowadzonych w sierpniu 2010 roku w miejscowości Domaszowice (Równina Oleśnicka), znaleziono przypadkowo na terenie nieużytku porolnego kilka bardzo drobnych, białawo zabarwionych, pleurotoidalnych owocników, zasiedlających martwe szczątki traw (głównie butwiejące liście trzcinnika Calamagrostis sp.). Badania laboratoryjne wykazały, iż reprezentują one nowy dla mikobioty Polski gatunek dzwonkówki – Entoloma albotomentosum Noordel. & Hauskn. (proponowana polska nazwa: dzwonkówka ciżmówkowata). E. albotomentosum została opisana w 1989 roku z terenu Austrii. W najnowszych opracowaniach takson ten ujęty jest w podrodzaju i sekcji Claudopus. Gatunek ten cechuje się wytwarzaniem drobnych, niepozornych, biało zabarwionych i dość zmiennych w budowie makroskopowej owocników, które mogą mieć formę boczniakowatą (z trzonkiem wykształconym bocznie, zredukowanym bądź niewykształconym) lub pępówkowatą (z trzonkiem wyraźnie wykształconym i niekiedy centralnie osadzonym). W młodym stadium owocniki te zwykle przypominają do złudzenia niewielkich przedstawicieli rodzaju ciżmówka (Crepidotus). Według danych literaturowych E. albotomentosum pojawia się przede wszystkim w gęstych zaroślach traw i turzyc oraz na brzegach stawów, gdzie tworzy owocniki na butwiejących szczątkach traw i turzyc. Rozmieszczenie tego gatunku jest słabo poznane. Do chwili obecnej stwierdzono jego występowanie jedynie w Europie, gdzie (oprócz Austrii) znany jest on z rozproszonych stanowisk, zlokalizowanych w Holandii, księstwie Lichtenstein, Niemczech, Danii, Anglii, Szkocji i Norwegii. Specyficzne preferencje siedliskowe oraz niewielkie rozmiary owocników E. albotomentosum są prawdopodobnym powodem rzadkości notowań tego gatunku w terenie. Dokładniejsze poszukiwania dają szansę na znalezienie dalszych stanowisk tego grzyba, m. in. w Polsce. W prezentowanej pracy przedstawiono szczegółowy opis i ilustracje cech zebranych owocników E. albotomentosum. Przedstawiono również informacje na temat taksonomii, ekologii i rozmieszczenia tego gatunku.