Doświadczenie zła jako racja dla ateizmu (analiza koncepcji Jeromea I. Gellmana)

In this paper, I critically analyse Jerome Gellman’s proposal that there exists a type of experience in which a subject experiences evil and perceives in this evil that there is no God. This a-religious experience gives prima facie support to the belief that there is no God. I show how accepting Gellman’s proposal allows us to go beyond the classical distinction between the intellectual and the emotional problem of evil. It also allows us to defend the rationality of some atheists, who do not believe in God because they experienced evil, but do not know the relevants arguments from evil. I suggest that there are two problems with Gellman’s account. The first is that there are no clear criteria of identifying a given experience of evil as the perception of God’s non-existence. The second problem concerns the scope of Gellman’s proposal. It is possible that some experiences of evil, which lead people to the belief that there is no God, do not count as perceptions that there is no God. In case of beliefs formed on the basis of such experiences, one must therefore look for another, non-perceptual grounds for justifying such beliefs.

W tym artykule analizuję krytycznie propozycję J. Gellmana, która głosi, że istnieje rodzaj doświadczenia zła, w którym podmiotowi manifestuje się nieistnienie Boga. To doświadczenie może stanowić rację prima facie dla przekonania, że Boga nie ma. Przyjęcie podejścia Gellmana pozwala na wyjście poza klasyczny podział na intelektualny i emocjonalny problem zła. Pozwala również na uratowanie racjonalności tych ateistów, którzy nie wierzą w Boga w wyniku tego, że doświadczyli zła, ale nie znają argumentów ze zła za nieistnieniem Boga. Wskazuję na dwa problemy związane z propozycją Gellmana. Pierwszy problem to problem niejasnych kryteriów identyfikacji konkretnego doświadczenia zła jako postrzeżenia nieistnienia Boga. Drugi problem dotyczy uniwersalności wniosków Gellmana: możliwe, że szereg doświadczeń zła, które prowadzą do uznania, że Boga nie ma, nie ma charakteru postrzeżenia, że Boga nie ma. W przypadku przekonań utworzonych na podstawie takich doświadczeń należy zatem poszukać źródeł uzasadnienia innych niż percepcja.