I Cistercensi in Polonia tra riforma e controriforma

Antonio Giganti w swoim artykule zajął się historią polskich cystersów w okresie reformacji i kontrreformacji. Badania oparł na dokumentach znajdujących się i udostępnionych w Archiwum Watykańskim. N a wstępie artykułu Autor nakreślił tło historyczne owych czasów, oraz zakreślił istotne myśli teologiczne dominujące w XVI wieku. Centrum odnowy życia duchowego szesnastowiecznej Europy był klasztor w Citeaux, a w odróżnieniu od Clunie, Zakonnicy z Citeaux nie dysponowali władzą absolutną. Natomiast sytuacja polskich cystersów była różna od sytuacji w innych krajach. Cystersi należeli do bogatych rodzin, w posiadaniu których znajdowały się biskupstwa. To sprawiło, że cystersi tracili swoje przywileje, zwłaszcza ten największy, tj. niezależności od lokalnej władzy kościelnej (egzempcja). Zakony cysterskie w Polsce nie były wolne od wpływów skutków reformacji, zwłaszcza na Pomorzu wy stępowało zjawisko kasacji zakonów. To z kolei wyzwoliło dążenia do ochrony cystersów od zgubnych wpływów reformacji. Ogromny wpływ na całokształt sytuacji zakonów cysterskich miała polityka społeczno-religijna w Polsce. Wiadomo bowiem, że Zygmunt Stary był tolerancyjny wobec innowierców. Wolność religijna znajdowała swoje odzwierciedlenie w ustawodawstwie polskim, np. Konferencja Warszawska z 1573 r. Autor podkreślił ogromny wpływ cystersów na kulturę Polski. Właśnie z tym zakonem należy wiązać początki gotyku w Polsce oraz, jak podkreślił Autor cystersi przynieśli do Polski nową technikę uprawiania ziemi. W końcowym fragmencie swojego artykułu Autor przytoczył korespondencję Edmunda od Krzyża, wysłannika zakonu z Citeaux.