Przegląd i ocena wybranych wskaźników dostępności i atrakcyjności miejskich terenów zieleni

One of the Sustainable Development Goals promoted by the UN, as well as in other international declarations and strategic documents (WHO, European Union), is to ensure: “universal access to safe, public green spaces”. The main goal of this article is to present and discuss selected indicators of accessibility and attractiveness of urban green spaces (especially those formal and publicly available). The review includes both indicators constructed for research purposes and for spatial planning in cities. Many indicators have been proposed in the literature to measure access to green spaces, taking into account aspects such as: distance, green space area and amount of green space per capita. Such indicators are very general, they do not reflect the condition of a particular green space, and they are used mostly for planning purposes. Sometimes, they are extended to issues closely related to access, such as property rights, opening hours and physical barriers (e.g. busy roads or rivers that significantly hinder access to a given green space). Moreover, these indicators are connected with additional features of green spaces pertaining to their attractiveness (cleanliness, equipment, number of users, biodiversity). Only such a comprehensive analysis of accessibility and attractiveness allows us to capture the actual state of affairs and the possible implementation of activities improving access to attractive urban green spaces. These indicators capture respectively the accessibility of green spaces and their attractiveness. The review mainly covered English‑language literature. The article provides a review of existing indicators and synthesizes knowledge related to the broadly understood access and attractiveness of urban green spaces.

Jednym z celów zrównoważonego rozwoju propagowanych przez ONZ, a także wielu dokumentów i deklaracji innych międzynarodowych organizacji (WHO, Unia Europejska) jest zapewnienie powszechnego dostępu do bezpiecznych, ogólnie dostępnych zielonych przestrzeni publicznych. Celem artykułu jest prezentacja i omówienie wybranych wskaźników dostępności i atrakcyjności miejskich terenów zieleni (szczególnie tych formalnych i publicznie dostępnych). Uwzględnione zostaną zarówno wskaźniki konstruowane w celach badawczych, jak i tworzone na potrzeby planistyczne w miastach. W literaturze pojawia się wiele wskaźników związanych z dostępem do terenów zieleni. Uwzględniają one zwłaszcza aspekty związane z odległością, powierzchnią terenu zieleni oraz wielkością terenu przypadającą na jedną osobę. Takie wskaźniki są bardzo ogólne, nie odzwierciedlają stanu danego terenu zieleni, są stosowane najczęściej na potrzeby planistyczne. Niekiedy rozszerzane są o zagadnienia ściśle związane z dostępnością, takie jak kwestie własności, godzin otwarcia oraz fizycznych barier (np. ruchliwe drogi lub rzeki, które znacznie utrudniają drogę dojścia do danego terenu zieleni). Ponadto wskaźniki te są czasem zestawiane z dodatkowymi cechami terenów zieleni, świadczącymi o ich atrakcyjności (czystość, wyposażenie, liczba użytkowników, bioróżnorodność). Dopiero kompleksowe przeanalizowanie dostępności i atrakcyjności pozwala na uchwycenie faktycznego stanu rzeczy i wspiera procesy decyzyjne zmierzające do zapewnienia dostępu do bezpiecznych i atrakcyjnych miejskich terenów zieleni. Artykuł ma charakter przeglądowy: prezentuje i ocenia powszechnie wykorzystywane wskaźniki, a także syntetyzuje dotychczasową wiedzę związaną z szeroko pojętą dostępnością i atrakcyjnością miejskich terenów zieleni.