OBRAZY UNII EUROPEJSKIEJ W POLSKIM DYSKURSIE PRASOWYM. ANALIZA KOMPLEKSÓW DYSKURSYWNYCH

Celem poniższego tekstu jest prezentacja deskryptywno-eksplanacyjnego modelu analizy dyskursu, który, przy pewnych uzupełnieniach, pozwala na odwzorowanie warunków dyskursywnych towarzyszących tworzeniu, podtrzymywaniu i ewentualnej zmianie interpretacyjnych ram odniesienia w zakresie publicznie dostępnej wiedzy dotyczącej instytucji, przedmiotów i procesów świata społecznego. Prezentowany model stanowi syntagmę elementów wiążących kolejno: 1) ciąg kategoryzacji (zakotwiczeń i obiektyfikacji), których dokonują strony dyskursu (np. elity symboliczne); 2) własny model analizy opracowanych zakotwiczeń i obiektyfikacji, na który składają się informacje dotyczące: a) zawartość treściowej poszczególnych komunikatów. Dla opisu i analizy tego poziomu wychodzę od analizy sposobów obiektyfikacji i zakotwiczeń wokół pięciu kategorii ekonomia/kultura/polityka/historia/społeczeńtwo; b) dominującego rodzaju uzasadnień aksjologicznych. W tym celu podczas analiz sposobów zakotwiczeń i obiektyfikacji, analiz tożsamości społecznych poszczególnych aktorów biorących udział w dyskursie oraz analiz symbolicznych zysków i strat poniesionych przez poszczególne strony debaty biorę pod uwagę normatywny charakter poszczególnych narracji. Wstępnie interesują mnie trzy orientacje: pragmatyczna, realistyczna i romantyczna. c) „ontologicznego” charakteru, który swoim komunikatom próbują nadać przedstawiciele poszczególnych grup społecznych posiadających odrębne reprezentacje. Dyskurs wyczerpuje się najczęściej w czterech podstawowych kierunkach, jakie aktorzy społeczni nadają swoim komunikatom. Są to wizje: normatywna (idealizacyjno-utopijna), deskryptywna, preskryptywna i pożądana (zadaniowo-roszczeniowa). W tekście przedstawiam również analizę kompleksów dyskursywnych odnoszących się do instytucji Unii Europejskiej, a zrekonstruowanych na podstawie tygodnika „Gazeta Polska” z wykorzystaniem zaprezentowanego modelu.