Instytucjonalizacja ładu gminnego

Ład społeczny czerpiący z konsensu, wspólnych wartości i wzorów zachowania uosabiają wspólnoty. Ich zaś instytucjonalną emanacją staje się samorząd. Samorząd gminny jest instytucją udziału społeczności we władzy, zawierającym elementy wspólnotowości terytorialnej, niezależności i lokalności. Usamorządowienie gmin poszerzyło zakres wolności. Ludzie poinformowani, mający świadomość sensu i możliwości działania, zarówno zbiorowego jak i indywidualnego, w celu zaspokojenia swych potrzeb jednostkowych, zbiorowych i społecznych, stają się bardziej zaangażowani i sprawni, także w wymiarze lokalnym. Miejsce, w którym ludzie mogą tak żyć, staje się im jeszcze bardziej bliskie, niż by to wynikało z samego faktu urodzenia się tam lub zamieszkania. Proces instytucjonalizacji ładu gminnego zachodzi na kontinuum od współdziałania mieszkańców do zarządzania gminą, szczególnie poprzez formułowanie strategii lokalnego rozwoju. Instytucjonalizacja ta przebiega zarówno w perspektywie społecznej, jak i organizacyjnej Konkludując, ewolucja państwa liberalnego opiera się na następujących zasadach: subsydiarności, decentralizacji i dekoncentracji. Instytucjonalizująca się samorządowa forma organizacji władzy publicznej – przede wszystkim na poziomie gminy – jest uznawana w Europie za obowiązujący standard.