Bloki mieszkalne są bardzo często spotykane w niemal każdym polskim dużym czy też małym mieście. Są zamieszkane przez miliony ludzi o różnym statusie majątkowym i społecznym. Mieszkanie w tego typu budynkach jest w Polsce standardem. Postkomunistyczne osiedla są najczęściej niezdolne do zapewnienia mieszkańcom programu funkcjonalnego, który zaspokoiłby ich potrzeby. Wiele z nich potrzebuje działań rehabilitacyjnych. Jednym z takich zespołów mieszkaniowych jest osiedle w Pabianicach, które jest przedmiotem niniejszego opracowania. Do wyznaczenia wytycznych do rehabilitacji osiedla mieszkaniowego, co jest celem tego opracowania, może posłużyć strategia CPTED (zapobiegania przestępczości przez kształtowanie przestrzeni). Bazując na CPTED można wyróżnić cechy przestrzeni, które wpływają na jej jakość, a są to: możliwość obserwacji, czytelność przestrzeni, zaznaczenie granic własności w przestrzeni, poczucie odpowiedzialności za przestrzeń publiczną oraz zarządzanie, a co a tym idzie stan techniczny infrastruktury. W celu zbadania stanu przestrzeni na analizowanym osiedlu, autor wykonał inwentaryzację terenową. Bazując na założeniach CPTED, zbadane zostały własności przestrzeni osiedla mieszkaniowego. Drugą metodą badawczą wykorzystaną przez autora była ankieta kwestionariuszowa, przeprowadzona wśród 100 mieszkańców osiedla. Dotyczyła ona opinii mieszkańców o miejscu zamieszkania, w tym subiektywnego poczucia bezpieczeństwa oraz problemów mogących wystąpić w przestrzeni. Na podstawie inwentaryzacji terenowej zostały określone cechy przestrzeni, które nie wpływają korzystnie na jakość i poczucie bezpieczeństwa w przestrzeni. Zaliczają się do nich: ograniczona możliwość obserwacji ze względu na nieuporządkowane grupy zieleni, wrażenie izolacji przestrzeni osiedla od reszty miasta, brak wyraźnie widocznej przestrzeni półprywatnej, a także zły stan zieleni i infrastruktury, w tym budynków i nawierzchni ciągów komunikacyjnych. Biorąc pod uwagę cechy przestrzenne osiedla, można wyznaczyć podział na dwie strefy – wschodnią i zachodnią – o odmiennej charakterystyce, w tym intensywności zabudowy o układzie przestrzennym. Wnioski z badań ankietowych znajdują swoje odbicie w stanie fizycznym osiedla mieszkaniowego. Według respondentów, pozytywnymi cechami osiedla mieszkaniowego jest przede wszystkim dostępność do usług, jak również niska intensywność zabudowy w zachodniej części osiedla. Mieszkańcy wskazali także problemy, które ich zdaniem występują i wymagają interwencji. Zdaniem ankietowanych wśród najważniejszych znalazły się: problem pijanych osób na ulicy, zły stan nawierzchni jezdni, zaśmiecenie obszaru, psi problem, a także skromne możliwości spędzania czasu wolnego. Respondenci zostali poproszeni o zaproponowanie zmian, które poprawiłyby jakość przestrzeni i życia na osiedlu. Najczęściej pojawiającą się sugestią było ustawienie większej ilości ławek, ale też zwiększenie, a raczej uporządkowanie zieleni na osiedlu. Wspomniano także o potrzebie remontu bloków, większym parkingu i nowych placach zabaw dla dzieci. Badania ankietowe stanowią dobre uzupełnienie inwentaryzacji zespołu mieszkaniowego i stanowią podstawę do podjęcia próby sformułowania wytycznych do rehabilitacji osiedla w Pabianicach. Rozwiązaniem głównego problemu, czyli pijanych na ulicy, może być otworzenie w pobliżu baru, restauracji z ograniczoną ofertą napojów alkoholowych. Są to pierwsze kroki do integracji tych problemowych jednostek ze społecznością osiedla i problem ten powinien pozostać pod obserwacją rady osiedla. Istotnymi działaniami, które wydają się być niezbędne na obszarze opracowania, są m.in.: modernizacja nawierzchni ciągów komunikacyjnych, uzupełnienie obszaru obiektami małej architektury oraz stworzenie miejsc, gdzie mieszkańcy mogliby się spotkać, rozpalić grilla czy też pograć w gry. Rozwiązania te mogą pomóc w utworzeniu zadbanego i bezpiecznego osiedla, odpowiadającego potrzebom jego mieszkańców.
Contemporary urbanists and architects are faced with the problem of adapting degraded post-communist neighbourhoods to the current needs of their inhabitants. Most of those housing estates need rehabilitation which is understood as an aspiration for reconstruction of settlement’s range as a human-friendly environment and regain it’s lost values. A CPTED strategy could be very helpful to define guidelines for the rehabilitation. Based on Crime Prevention through Environmental Design strategy the features of space like natural surveillance, space clarity, territoriality, the feeling of responsibility for public space and management can affect it’s quality. These aspects were very useful set of criteria for the author to try to express guidelines for the rehabilitation of the housing estate in Pabianice. Methods used in the research included physical inventory of the neighbourhood and questionnaire survey among the sample of 100 inhabitants of the analysed area. Conclusions from the use of both mentioned methods are well supplementing each other and are pointing the most severe spatil and social problems in the area. This how the environment of the housing estate looks like in the eyes of it’s inhabitants and visitors were crucial while shaping guidelines for rehabilitation
