Teoriogrowe modele bezpieczeństwa narodowego – podstawowe zagadnienia i przykłady

The article is a brief introduction to the use of game theory models in studies of national security. It is divided into four parts. The first part discusses basic theoretical issues, i.e. the division of game theory into analytical and behavioural, the concept of the rationality of players, the assumption that the rationality of players is common knowledge, the Nash equilibrium, Pareto efficiency and the classification of games. The second part briefly describes the evolution of game theory analyses in national security. Attention is drawn to the relationship between the development of game theory and military requirements. The third part provides an example of how game theory models can be used in national security studies. Trade relations, which adopt the schema of interactions of the prisoner’s dilemma, are discussed in detail. During the analysis, the general model of the prisoner’s dilemma, the initial game defining the problem under consideration, and its solutions in the form of an iterated game and metagame are presented. The entire discussion concludes with a summary.The analyses indicate the following advantages of the application of game theory models to the study of national security: 1) game theory models significantly simplify the analysed interactions, thus, allowing to penetrate the processes, bringing out features and relations which have hitherto escaped researchers; 2) the application of game theory models does not require researchers to be familiar with complex mathematical formalisms; 3) game theory models enable the identification of social dilemmas, i.e. situations where the short-term interests of an individual are at odds with the long-term interests of society.

Artykuł jest zwięzłym wprowadzeniem w problematykę wykorzystania modeli teoriogrowych w badaniach bezpieczeństwa narodowego. Podzielono go na cztery części. W części pierwszej omówiono podstawowe zagadnienia teoretyczne, tj.: podział na analityczną i behawioralną teorię gier, pojęcie racjonalności graczy, założenie o wspólnej wiedzy graczy o ich racjonalności, pojęcie równowagi Nasha, pojęcie efektywności w sensie Pareto oraz klasyfikacje gier. W części drugiej opisano pokrótce ewolucję teoriogrowych analiz bezpieczeństwa narodowego. Zwrócono uwagę na związki między rozwojem teorii gier a potrzebami militarnymi. W części trzeciej wskazano przykładowy sposób użycia modeli teorii gier w badaniach bezpieczeństwa narodowego. Szczegółowo omówiono stosunki handlowe przyjmujące schemat interakcji dylematu więźnia. W toku analiz przybliżono ogólny model dylematu więźnia, grę wyjściową definiującą rozpatrywany problem oraz jego rozwiązania w postaci gry iterowanej oraz metagry. Całość rozważań zwieńczyło podsumowanie.Analizy wskazują następujące zalety stosowania modeli teoriogrowych w badaniach bezpieczeństwa narodowego: 1) modele teoriogrowe znacznie upraszczają analizowane interakcje, przez co pozwalają wniknąć w głąb procesów, wydobywając te cechy i związki, które do tej pory umykały badaczom; 2) stosowanie modeli teorii gier nie wymaga od badaczy znajomości skomplikowanych formalizmów matematycznych; 3) modele teorii gier umożliwiają identyfikację dylematów społecznych, czyli sytuacji, w których zachodzi sprzeczność krótkoterminowego interesu jednostki z długoterminowym interesem społecznym.