CZY CIAŁO MOŻE BYĆ ŚWIĄTYNIĄ DUSZY? PARARELIGIJNY WYMIAR DUCHOWOŚCI HATHA-JOGI

Celem artykułu jest analiza teoretyczna zjawiska hatha-jogi w formie, w której występuje w świecie zachodnim. Praktyka współczesnej hatha-j ogi zostanie zanalizowana w kontekście kilku teorii, by można było zrozumieć jej aktualne miejsce i rolę w społeczeństwie i kulturze zachodniej. Wykorzystane zostaną również własne badania empiryczne, które szerzej zostały opisane w pracy Czy ciało jest świątynią duszy? Współczesna praktyka jogi jako fenomen psychospołeczny (Konecki 2012). Na problematykę hatha-jogi można spojrzeć z perspektywy koncepcji modernizacji, której podlegało i podlega nasze społeczeństwo. Jednak interesującą wizją może być również perspektywa „subiektywizacji religijności". Jednostka obecnie sama wybiera z szerokiego spektrum praktyk duchowych określone elementy i konstruuje swoją własną religię typu fuńon. Jednostki we współczesnym świecie nie przestają zatem poszukiwać transcendencji i zrozumienia spraw ostatecznych. Poszukują ich w innych obszarach i religiach bądź tradycjach filozoficznych i kulturowych niż te, w których byli wychowani. Proces subiektywizacji prowadzi do prywatnych poszukiwań duchowych nakierowanych również na ciało jednostki, czego wyrazem może być wartość zdrowia, dobrostanu psychicznego i emocjonalnego, przeżycia hedonistycznego, poszukiwań sytuacji ekstremalnych i ryzykownych (np. sporty ekstremalne czy wspinaczka wysokogórska). Przykładem tego typu duchowych poszukiwań we współczesnym zachodnim świecie jest także hatha-joga, będąca pochodzącą z Indii praktyką pracy nad ciałem, w której przypadku, wykonując określone pozycje ciała buduje się dobrostan psychiczny, a często i duchowy. Tezy teoretyczne zawarte w artykule są głównie konsekwencjąpięcioletnich badań etnograficznych autora w świecie społecznym hatha-jogi. Tezy te są interpretowane także w świetle kilku teorii socjologicznych, by maksymalnie zwiększyć ich moc wyjaśniającą.