Review of a book by Katarzyna Wrzesińska, Culture and civilization in the thought of National Democratic Party (1893–1918). Between the educational idea and politics, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, Fundacja Slawistyczna 2012, pp. 377.The book by Katarzyna Wrzesińska, a historian of ideas and Polish political thought of the 19th and 20th centuries, a researcher of the Institute of Slavic Studies of the Polish Academy of Sciences, has an ambitious aim to deal with cultural politics of National Democracy, the largest political movement in the history of Polish lands, at the fin-de-siècle. The further themes are, among others, definitions of nation and folk in the nationalist framework, the role and place of educational ideas in a wider scope of the nationalist project, an influence of nationalist ideas on the Polish intelligentsia.Interestingly, Wrzesińska does not correspond with current social sciences debates about definitions and understandings of nationalisms in literature, but tries to step outside them altogether. Undoubtedly, such a new framework would have helped us move forward in studies on Polish nationalism. Paradoxically though, while the book analyzing a wide array of published primary documents, it offers, in the end, a well-known and conventional story on ‘young idealist’ debouched whether by mass-politics or by masses as such. The rhetoric of nationalism is quite evident but not equally obvious from Wrzesińska’s presentation are the ways in which people appropriated that vocabulary and those ideas for their own ends. The author gives then another casual tale on an innocent but cultural nation and, first and foremost, its elites beset by brutal and uncivilized enemies. Epistemological naiveté, surplus of not analyzed details and quotations, and, last but not least, rather surprisingly narrow catalogue of questions does not address how and why the Polish integral nationalists differed from other national strains of this time.All in all, unfortunately, the book does not help to capture the complexity of National Democracy in the Polish history of the period under discussion. Not only it does not substantially extend our knowledge on the subject, but as well obscures and blocks serious questions about this political movement and its toxic legacy.Recenzja: Katarzyna Wrzesińska, Kultura i cywilizacja w myśli Narodowej Demokracji (1893–1918). Między ideą wychowania a polityką, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, Fundacja Slawistyczna 2012, ss. 377.Książka Katarzyny Wrzesińskiej, historyczki idei oraz polskiej myśli politycznej w XIX i XX wieku, związanej z Instytutem Slawistyki PAN, stawia sobie ambitny cel: omówienie polityki kulturowej Narodowej Demokracji, największego ruchu politycznego na ziemiach polskich przełomu XIX i XX stulecia. Książka porusza kwestię definicji „narodu” i „ludu” w nacjonalistycznej ramie pojęciowej, roli pomysłów edukacyjnych w szerszym spektrum projektu nacjonalistycznego oraz wpływu nacjonalistycznych idei na polską inteligencję.K. Wrzesińska nie odnosi się do obecnie toczącej się w naukach społecznych debaty dotyczącej definicji i rozumienia nacjonalizmu w literaturze, decyduje się zupełnie pominąć tę dyskusję. Bez wątpienia nowa rama teoretyczna pozwoliłaby rozwinąć studia nad polskim nacjonalizmem. Paradoksalnie jednak, chociaż autorka analizuje szeroki zestaw publikowanych już, podstawowych dokumentów, na koniec oferuje dobrze znaną i konwencjonalną opowieść o „młodych idealistach”, z czasem uformowanych przez masową politykę lub przez masy jako takie. Retoryka nacjonalizmu jest sama w sobie wystarczająco zrozumiała, jednak w obrazie stworzonym przez Wrzesińską nie jest oczywiste, w jaki sposób nacjonalistyczne słownictwo i idee zostały powszechnie przejęte i wykorzystane. Autorka tworzy za to kolejną wymijającą opowieść o niewinnej i kulturalnej nacji oraz – przede wszystkim – o jej elicie, napastowanej przez brutalnych i niecywilizowanych przeciwników. Epistemologiczna naiwność, nadmiar niezanalizowanych cytatów oraz wąski zestaw pytań badawczych nie pozwalają w pełni przedstawić przyczyn i sposobu, w jaki polski integralny nacjonalizm różnił się od innych nacjonalistycznych nurtów epoki.Niestety książka nie pomaga zrozumieć złożoności sytuacji Narodowej Demokracji w polskiej historii omawianego okresu. Nie tylko w niewystarczający sposób poszerza naszą wiedzę, lecz również blokuje poważne pytania na temat tego ruchu i jego toksycznej spuścizny.
