The Jessica Initiative: An Instrument for Urban Sustainable Development. Examples of Urban Regeneration in Silesia (Poland) and Central Moravia (Czech Republic) / Inicjatywa Jessica Jako Instrument Wspierania Zrównoważonego Rozwoju Miast. Przykłady Rewitalizacji Obszarów Miejskich Na Śląsku I W Środkowych Morawach

This article presents the practical possibilities associated with implementation of the JESSICA initiative in selected regions of Poland and the Czech Republic. i.e. in Silesia (Poland) and Central Moravia (Czech Republic). The post-socialist nature of these regions was determinative of their backwardness in terms of socio-economic development, as well as available infrastructure. Nonetheless these regions are different to a large extent, because Silesia is a typical post-industrial area, where the mining industry has been in operation for many years. After significant limitation of the scale of its economic operations, many areas and objects remain unused. They can be revitalized and then used to contribute to more sustainable socio-economic development of the region. In turn, Central Moravia represents a geographical area which has been adversely affected by the effects of the ongoing economic crisis. To some extent, Silesia suffers from similar problems as Central Moravia, but it also encounters some specific difficulties arising from its post-industrial character. For this reason, there was a necessity to properly identify opportunities to support projects financed from the JESSICA initiative in the analyzed regions, as well as to adapt the scope of these projects to the specific socio-economic conditions in the regions under investigation.

W artykule przedstawiono ocenę możliwości implementacji narzędzi finansowych funkcjonujących w ramach inicjatywy JESSICA w wybranych dwóch specyficznych, przede wszystkim na ich post-industrialny charakter, ale także z powodu ich odmiennej charakterystyki społeczno-ekonomicznej, regionach Europy Środkowej: na Śląsku i w Środkowych Morawach. Problematyka ta prezentowana jest w kontekście możliwości wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich położonych w tych regionach poprzez działania mające na celu ich rewitalizację. Na początku zostały zaprezentowane ogólne ramy teoretyczne dla prowadzonych rozważań, oparte na dokonanym przez autorów przeglądzie literatury, kładącej szczególny nacisk na możliwości wykorzystania środków finansowych pochodzących z funduszy spójności Unii Europejskiej, a zwłaszcza instrumentów funkcjonujących w ramach inicjatywy JESSICA, w kierunku rewitalizacji regionów post-socjalistycznych. W rozdziale pierwszym omówiono koncepcję zrównoważonego rozwoju gospodarczego w aspekcie możliwości dokonywania działań w zakresie rewitalizacji ww. regionów, a zwłaszcza na ich ogromny potencjał rozwojowy w tym zakresie oraz na dziedziny i możliwe poziomy implementacji tego rodzaju przedsięwzięć i ich korzystne efekty. W rozdziale drugim zaprezentowano specyficzne cechy procesu rewitalizacji w krajach, regionach i miastach post-socjalistycznych. Rozdział trzeci zawiera skrótowy opis dotychczasowego przebiegu procesów rewitalizacji oraz analizę szczegółowych dziedzin i ram prawnych regulujących możliwości implementacji narzędzi finansowych w ramach inicjatywy JESSICA. Wyszczególniono także najistotniejsze aspekty degradacji rozpatrywanego obszaru, które determinują rodzaj i charakter realizowanych procesów rewitalizacji. W rozdziale czwartym zaprezentowano dotychczasowy przebieg tych procesów oraz zasadnicze problemy związane z ich implementacją (w oparciu o analizę SWOT). Zwrócono także uwagę na korzyści dla województwa płynące z realizacji projektów finansowanych w ramach inicjatywy JESSICA na obszarze Województwa Śląskiego. Rozdział piąty zawiera omówienie nowych możliwości wykorzystania funduszy pomocowych UE w regionie Środkowych Moraw w okresie programowania 2007-2013 oraz dotychczasowe obszary wsparcia w ramach priorytetów ustalonych przez Unię Europejską. W rozdziale szóstym przedstawiono z kolei kryteria, w oparciu o które dokonywany jest wybór projektów do finansowania w ramach inicjatywy JESSICA oraz zaprezentowano analizę SWOT dotyczącą możliwości wykorzystywania tego rodzaju środków finansowych przy realizacji projektów rewitalizacyjnych na obszarze regionu Środkowych Moraw. Podsumowanie zawiera wnioski dotyczące dotychczasowego i przyszłego charakteru procesów rewitalizacyjnych finansowanych przy pomocy środków finansowych w ramach inicjatywy JESSICA w rozpatrywanych regionach.