Kalevala-sarja Uuno Klamiego jako dzieło przełomowe fińskiego narodowego modernizmu

„The Russian Modernists such as Prokofiev and Stravinsky and new Spanish music shookme up from top to toe. ... It was around that time that I went to the Sorbonne to borrow acopy of the Kalevala” (Virtanen 1945: 613–614). Abovementioned sentence was said by the Finnish composer Uuno Klami (1900–1961), who during his studies in Paris (1924–1925) was fascinated by the music of Igor Stravinsky, Maurice Ravel, Sergei Prokofiev and Manuel de Falla. Inspiring by achievements of Western modernists Klami wanted to break up the tendency begun by Jean Sibelius to treat Finnish epos Kalevala only in the national romantic spirit. In 1930s Klami under the impression of The Rite of Spring’s scorestarted composing vocal-instrumental work based on topics from Kalevala. However dur- ing working on it he changed his preliminary plans and composed a five-movement sym- phonic suite Kalevala-sarja op. 23 [Kalevala Suite]: Maan synty [The Creation of the Earth], Kevään oras [The Sprout of Spring], Terhenniemi, Kehtolaulu Lemminkäiselle[Cradle Song for Lemminkäinen], Sammon taonta [The Forging of the Sampo].Kalevala-sarja started in Klami’s output searching for his personal voice and influencedon his further style. Nowadays the score is regarded as the most significant Finnish or- chestral compositions from the first half of the 20th century, and very often is called TheFinnish Rite of Spring. The article’s goals are: to introduce into Klami’s output, to demon-strate the genesis and inspirations of the suite Kalevala-sarja and to briefly analyse par- ticular movements of the composition in the light of European modernistic influences.

„Rosyjscy moderniści, tacy jak Prokofiew i Strawiński, i nowa muzyka hiszpańska wstrzą- snęli mną od stóp do głów. [...] Stało się to w tym czasie, gdy poszedłem do Sorbony wypożyczyć kopię Kalewali” (Virtanen 1945: 613–614). Zdanie to zostało wypowie- dziane przez fińskiego kompozytora Uuno Klamiego (1900–1961), który podczas studiów muzycznych w Paryżu w latach 1924–1925 zafascynował się muzyką Igora Strawiń- skiego, Maurycego Ravela, Sergiusza Prokofiewa i Manuela de Falli. Inspirując się osią- gnięciami zachodnich modernistów, Klami pragnął przełamać zapoczątkowaną przez Jeana Sibeliusa tendencję do traktowania fińskiego eposu Kalewali jedynie w duchu na-rodowego romantyzmu. W latach 30. XX wieku pod wpływem partytury Święta wiosnyStrawińskiego rozpoczął komponowanie utworu wokalno-instrumentalnego opartego natematach zaczerpniętych z Kalewali. Jednak w trakcie pracy nad dziełem Klami zmienił pierwotne założenia utworu, dzięki czemu powstała suita orkiestrowa Kalevala-sarjaop. 23 [Suita z Kalewali] składająca się z pięciu części: Maan synty [Stworzenie ziemi],Kevään oras [Kiełki wiosny], Terhenniemi, Kehtolaulu Lemminkäiselle [Kołysanka dla Lemminkäinena], Sammon taonta [Wykuwanie Sampo].Kalevala-sarja rozpoczęła w twórczości Klamiego poszukiwanie własnego stylu muzycz- nego i w istotny sposób wpłynęła na jego późniejsze utwory. Obecnie dzieło uważane jest za jedną z najbardziej znaczących fińskich kompozycji symfonicznych pierwszej połowy XX wieku i często określa się ją mianem „fińskiego Święta wiosny”. Artykuł przybliża syl-wetkę twórcy, genezę i źródła inspiracji suity Kalevala-sarja oraz dokonuje krótkiej analizy poszczególnych części kompozycji pod kątem wpływów modernizmu europejskiego.