Koszty utrzymania partii komunistycznej w województwie bialskopodlaskim (1975-1989)

The following study includes financial costs that the Polish nation had to bear after World War II, when the communist party established itself by the Polish authority. The article does not only present the way significant resources were allocated to the Polish United Workers’ Party’s activity, but, additionally, illustrates the role it played in the post-war Poland. Money for the party's budget came from membership fees, however, it was enough to merely meet PUWP’s basic bureaucratic expenses. In fact, the financing was provided mainly from the state budget in a form of subsidies and subventions that covered the party’s operation. Among others the resources included the National Bank of Poland's remitted loans, hundred per cent reliefs in social security fees from communist employees’ salaries, free-of-charge compulsory military service or so-called subbotniks. These were substantial sums of money considering the magnitude and omnipresence of the PUWP in the country. The article aims to reveal the communist party’s sources of funding based on the apparatus operating within the Biała Podlaska Voivodeship and attempts to estimate its total maintenance costs incurred by the Polish in the aforementioned period.

Przedmiotem opracowania są materialne koszty, jakie naród polski poniósł wskutek zainstalowania partii komunistycznej przy władzy w Polsce po II wojnie światowej. Artykuł, poza wymierną sferą wydatkowania środków na poszczególne przejawy działalności Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, odzwierciedla rolę, jaką pełniła ona w Polsce w okresie powojennym. Na finanse partii komunistycznej składały się oczywiście składki członkowskie, jednak zaspokajały one potrzeby PZPR-owskiej biurokracji w minimalnym stopniu. W rzeczywistości była ona finansowana przede wszystkim z budżetu państwa poprzez system dotacji i subwencji pokrywających jej wydatki, poza tym m.in. z umarzanych pożyczek Narodowego Banku Polskiego, stuprocentowych ulg w składkach na ZUS od wynagrodzeń pracowniczych aparatu partyjnego, bezpłatnej pracy żołnierzy służby zasadniczej czy tzw. czynów partyjnych. Zważywszy na wielkość i wszechobecność struktury PZPR w skali kraju były to kwoty niebagatelne. Celem artykułu jest przedstawienie elementów składających się na wydatki finansowe organizacji partyjnej na przykładzie województwa bialskopodlaskiego i próba obliczenia całości kosztów jej materialnego utrzymania przez Polaków w omawianym okresie.