Ludność zamieszkująca Prowincje Iliryjskie znana pod mianem Morlaków – definicja etnonimu w literaturze francuskiej

The paper will analyse various representations of people called by an ethnonym Les Morlaques (Morlachs), which was used by French observers to describe various populations inhabiting Croatia and Dalmatia which were a part of the Illyrian Provinces (1709–1713). The ethnonym “Morlachs” comes from Greek (Mavro Vlasi – the Black Vlachs), however, since the 16th century it was used not only to describe the Vlachs, but also the Slavs, or even other groups. French observers took over its use from the Italians, however, in the 18th century they started to investigate the Balkan peoples by themselves. Those first attempts resulted in a very inconsistent ethnic cartography of the Balkan peoples, based mainly on the Byzantine, German and Italian testimonies. This inconsistence is visible especially thanks to the comparison between relevant articles in the encyclopaedic publications. However, within the rise of the French political interest in the Balkans and creation of the Illyrian Provinces by Napoleon, the French administrators started to concretize their image of the Balkan peoples. This concerned also Morlachs, who were described by the authors such as Balthasar Hacquet or Charles Nodier, and others. The paper will show how the identity of Vlachs and Slavs inhabiting Illyrian Provinces, known under the name of Morlachs, was changing in the eyes of the external observers. This problem is a part of a wider question of shaping the image of the Balkans by the western observers.

Artykuł stanowi analizę różnych przedstawień ludności określanej etnonimem Les Morlaques (Morlacy). Był on używany przez francuskich obserwatorów do opisania różnych populacji zamieszkujących Chorwację i Dalmację, które były częścią Prowincji Iliryjskich, istniejących w latach 1709–1713. Etnonim „Morlacy” pochodzi od greckiego wyrażenia oznaczającego „Czarnych Wołochów” (Mavro Vlasi), ale od XVI w. był używany nie tylko do opisywania Wołochów, ale również Słowian. Francuzi zapożyczyli stosowanie tego terminu od Włochów, chociaż od XVIII stulecia sami zaczynają badać Bałkany. Owe pierwsze próby skutkowały bardzo niespójną kartografią etniczną ludów Bałkańskich, opartą na źródłach włoskich, niemieckich, czy bizantyjskich. Owa niespójność jest możliwa do prześledzenia między innymi dzięki przestudiowaniu odpowiednich haseł w wydawnictwach encyklopedycznych. W związku z coraz większym politycznym zaangażowaniem Francji na Bałkanach i utworzeniem Prowincji Iliryjskich przez Napoleona, Francuzi zaczęli konkretyzować swoje wyobrażenia dotyczące ludów Bałkańskich. Dotyczyło to również Morlaków, o których wypowiadali się między innymi tacy autorzy jak Balthazar Hacquet, czy Charles Nodier. Artykuł stara się pokazać, w jaki sposób tożsamość Wołochów i Słowian, mieszkańców Prowincji Iliryjskich znanych pod mianem Morlaków zmieniała się w oczach zewnętrznego obserwatora. Problem ten jest istotny w kontekście szerszej perspektywy kształtowania się zachodnioeuropejskiego obrazu Bałkanów.