Artefakty przeszłości jako ślady pamięci. Dziedzictwo kulturowe Aromanów na Bałkanach

Celem tego artykułu jest odpowiedź na kilka pytań: (1) jakie ślady materialnego dziedzictwa kulturowego Aromanów (Wlachów) odnajdujemy na terenach dzisiejszej Albanii, Grecji i Republiki Macedonii; (2) co mówią one o społeczności lokalnej, jej historii i znaczeniu w kulturze europejskiej; (3) czy istnieje współcześnie aromańska pamięć zbiorowa dotycząca miejsc, w których zachowały się ślady tego dziedzictwa? W tekście dokonano opisu regionów, które zamieszkiwali Aromanie, zaprezentowano wstępne kryteria podziału ich dziedzictwa kulturowego na grupy, przypisując im wybrane przykłady zabytków, a także wskazano, jakie wybrane znaczenia i sensy związane z kulturą aromańską odkrywamy, traktując owe zabytki jako tekst kultury. W artykule wykorzystano jakościowe metody badań terenowych, w tym wywiady i obserwacje związane ze śladami tego dziedzictwa w wybranych miejscowościach Grecji, Albanii i Republiki Macedonii, wraz z wykonaniem dokumentacji fotograficznej. Badaniu poddano także źródła zastane (historyczne i etnograficzne) oraz zasoby dostępne w Internecie – przeanalizowano narracje dotyczące odpowiednich zabytków w źródłach etnograficznych (dawnych i współczesnych wspomnieniach Aromanów) znajdujące się w nowych mediach, w tym na blogach i portalach internetowych. W analizie posłużono się paradygmatem historyczno-porównawczym i interpretatywnym, co pozwalało na badanie ukrytych znaczeń i kodów kulturowych związanych z dziedzictwem aromańskim.Badania pokazały, że na terenie Bałkanów zachowały się liczne artefakty dziedzictwa kulturowego Aromanów, z którymi związane są rozmaite sensy i znaczenia (m.in. organizacja przestrzeni, przestrzenie realne i mityczne, wielokulturowość i konflikt).