Obraz traktatu z Trianon w słowackiej historiografii

Przeszłość zwykło się oceniać w różny sposób. Zwycięzcy zazwyczaj wskazują pozytywne strony zdarzeń, a przegrani z reguły skupiają się na ich negatywnych aspektach. XX-wieczne traktaty pokojowe niosły za sobą ogromne zmiany terytorialne. W czasach scentralizowanych państw narodowych uzyskanie obywatelstwa innego państwa oznacza bardziej znaczące zmiany w życiu ludzi, niż miało to miejsce kiedykolwiek wcześniej.Traktaty pokojowe kończące I wojnę światową na nowo nakreśliły mapę Europy Środkowej. Doprowadziły do powstania nowych państw, które nie istniały nigdy wcześniej. W tym burzliwym okresie Węgry poniosły największe straty. Terytorium państwa uległo zmniejszeniu z 282 870 km² do 92 952 km², z czego Czechosłowacja pozyskała 61 646 km². Liczba mieszkańców spadła z 18 264 533 do 7 615 117, przy czym na terytorium Czechosłowacji przeszło 3 517 568 osób (wliczając w to 1 066 685 Węgrów). Historyczne Górne Węgry (węg. Felvidék) zostały przemianowane na Słowację i stały się częścią Czechosłowacji. Proces pokojowy przypominał stan wojny, bo nawet po wprowadzeniu zawieszenia broni doszło do wybuchu walk między Węgierską Republiką Rad a Legionem Czechosłowackim(Československé legie).Powyższe wydarzenia są oceniane w zupełnie odmienny sposób przez historyków węgierskich i słowackich. Podczas gdy strona węgierska skupia się głównie na poniesionych stratach, wskazywaniu sprzeczności w czechosłowackiej argumentacji praktykowanej w dyplomacji, jak i niepoprawnej interpretacji faktów, historycy słowaccy robią to samo, tyle że z ich perspektywy: oskarżają węgierską politykę w sprawie mniejszości narodowych, negującą prawdziwość danych ze spisów mniejszości narodowych, jak również krytykują węgierskie wysiłki zmierzające do utrzymania granic(status quoante). Zasadniczym celem ich historiografii jest uzasadnienie czeskich działań politycznych w czasie powstawania Czechosłowacji w (do niedawna) aktualnych granicach.W artykule podjęto próbę przedstawienia współczesnych poglądów na traktat pokojowy w Trianon, wyrażanych przez słowackich historyków w ostatnio opublikowanych syntezach. Starałem się podsumować główne poglądy prezentowane zarówno przez poszczególnych historyków akademickich, których opinie są szeroko akceptowane, jak i badaczy o nastawieniu „nacjonalistycznym”. Publikacja w pierwszej kolejności dotyczy poglądów historiografii słowackiej. Węgierski punkt widzenia został streszczony w ostatniej części artykułu.