Walka w ujęciu Karla Jaspersa jako sytuacja graniczna obecna w doświadczeniu nauczyciela. Refleksje na pograniczu filozofii i pedagogiki

The article presents theoretical analysis undertaken to recognize how the K. Jaspers concept of limit situations explains the complexity of the teacher social functioning. The purpose of the article is to explain the meaning of fight in the experience of Polish teachers and the justification for the fact that fight is an indispensable component of pedagogical work. It is because (using the language of K. Jaspers), limit situations, including fight, enable the realization of the existence. As a result, two aspects of fight were distinguished: “fight with” aiming to eliminate the opponent and “fight for”, striving to improve the current state. It was stated that being a teacher requires confrontation with others and experiencing situations that exceed the current capabilities and competences. The situation of fight can be seen as a starting point in the process of development. Moreover, it can be interpreted as existences striving towards transcendence.

W niniejszym artykule podjęto teoretyczną analizę prowadzącą do rozpoznania, w jaki sposób koncepcja sytuacji granicznych K. Jaspersa tłumaczy złożoność funkcjonowania społecznego nauczyciela. Celem artykułu jest wyjaśnienie znaczenia walki obecnej w doświadczeniu nauczycieli oraz uzasadnienie faktu, że jest ona elementem nieodzownym w pracy pedagogicznej, ponieważ (posługując się językiem K. Jaspersa) umożliwia urzeczywistnienie egzystencji. W wyniku analiz rozróżniono dwa aspekty walki: „walkę z”, dążącą do wyeliminowania przeciwnika, oraz „walkę o”, zabiegającą o udoskonalenie dotychczasowego stanu. Stwierdzono, że pełnienie roli zawodowej nauczyciela wymaga często konfrontacji z tym, co „inne”, „trudne”, a nawet „niemożliwe”, i doświadczania sytuacji, które przekraczają posiadane aktualnie możliwości i kompetencje. Sytuacje te mogą stanowić punkt wyjścia do rozwoju, ponieważ można rozumieć je jako sytuacje „walki o”, która może być odczytywana jako jaspersowskie dążenie egzystencji ku transcendencji.