Education is one of the basic pedagogical notions – it is also the most general and non-uniform of them and it can have many different forms. Each of them is connected with a specific idea (ideas), which is its driving and vital force, determining the practical educational solutions. Adopting an idea is like taking a compass into one's hand – it facilitates safely moving around in an unknown, complex and multilevel space. It facilitates but it does not prescribe what should be done. While entering into the world of pedagogical diversity, a person recognizes the richness of its meanings and its variety; one discovers multiple ways that lead to valuable social reality. A person realizes that there is not one educational idea that could lead all of the participants of the cognitive process on the only certain and right way. The person that is being educated can be „lead” according to the ideas of, for example, New Education, cultural, personal, existential, intercultural or postmodern pedagogy. The choice of the pedagogy depends on the educators (the co-creators of educational process), on their personality, on what kind of people they are, on the ideas that they are lead by, and on the information using by them, because it does matter on what „the significant” the process of education is performed. The ideas, that in my belief, are worth of being evoked and reminded of, promoted and discovered again are those enclosed in the educational ideas of J. Korczak, S. Hessen, B. Nawroczyński, K. Kotłowski, B. Suchodolski or J. Tarnowski, who is today commonly known as „Korczak in a cassock”. The suggested list of ideas is not complete or finished. The above mentioned choice is also not the result of an ascertainment, rather it is an expression of a statement, which can be useful for designing the contemporary education.
„Edukacja” to jedno z podstawowych pojęć pedagogicznych – najbardziej ogólne i niejednorodne, przybierające wiele postaci. Każdej z jej form przyświeca określona idea (idee), która jest jej siłą napędową wyznaczającą drogę dla praktycznych rozwiązań edukacyjnych. Przyjąć określoną ideę, to tak jakby wziąć do ręki kompas, który ułatwia poruszanie się po nieznanej, złożonej i wielopoziomowej przestrzeni. Ułatwia, nie nakazuje. Wchodząc w świat różnorodności pedagogicznej, człowiek dostrzega bogactwo jego znaczeń, jego rozmaitość, odkrywa wiele różnych dróg prowadzących do wartościowych społecznie realiów. Uświadamia sobie, że nie ma jednej idei pedagogicznej, która prowadziłaby wszystkich uczestników edukacji określoną, jedynie słuszną drogą. Można „prowadzić” edukowanego, kierując się ideami przewodnimi, np. Nowego Wychowania, pedagogiki kultury, personalistycznej, egzystencjalnej, międzykulturowej czy postmodernistycznej. Wybór pedagogii zależy od wychowawców/edukujących (współtwórców edukacji), od tego, jakimi są ludźmi, od idei, które ich prowadzą, od wykorzystywanych przez nich treści, nie jest bowiem obojętne, na jakich „znaczących” realizuje się edukacja. Idee, które – w moim przekonaniu – warto przywoływać, przypominać, na nowo odsłaniać, promować wypełniają pedagogiczne koncepcje: J. Korczaka, S. Hessena, B. Nawroczyńskiego, K. Kotłowskiego, B. Suchodolskiego czy współcześnie nazywanego „Korczakiem w sutannie” J. Tarnowskiego. Zaproponowana „lista” koncepcji nie jest zamknięta, skończona. Powyższy wybór nie jest też wynikiem konstatacji, lecz wyrazem stanowiska, jakie może się okazać użyteczne do projektowania współczesnej edukacji.
