Analiza dochodów budżetowych w aspekcie poziomu rozwoju infrastruktury technicznej gmin

Pościg organizacji samorządowych za środkami na inwestycje infrastrukturalne pochodzenia zagranicznego wystartował już kilka lat temu. Z każdym rokiem więcej samorządów korzysta z pieniędzy unijnych dostępnych w ramach różnorodnych programów i funduszy przedakcesyjnych. Jednak większe znaczenie mają one dopiero od roku 2003, kiedy to radykalnie zwiększono finansowanie zadań inwestycyjnych samorządów ze środków pochodzących z funduszy spójności i funduszy wyrównawczych skierowanych szczególnie do obszarów wiejskich. Największy przyrost, przekraczający 500% zanotowano w gminach wiejskich. Co istotne wzrosła nie tylko wielkość pozyskanych środków, ale przede wszystkim liczba samorządów korzystających z dotacji. Największe niebezpieczeństwo związane jest z tym, że wciąż istnieje grupa takich gmin, które nie uzyskują żadnych dotacji. Wynika to z kłopotów gmin z wygospodarowaniem środków na konieczny udział własny wymagany przy składaniu wniosków, bez udziału własnego gminy nie mogą uzyskać żadnych dotacji. Powoduje to skutki przeciwne do założeń polityki spójności UE. Głównym jej celem jest bowiem wyrównanie rozwoju wszystkich regionów, a nie utrwalanie zróżnicowania czy też ich zwiększanie. Celem przeprowadzonej analizy jest poszukiwanie zależności korelacyjnych pomiędzy tempem rozwoju infrastruktury obszarów wiejskich a wybranymi wskaźnikami budżetów charakteryzujących kondycję finansową gmin. Analiza dotyczy lat 1995–2005, a więc lat bezpośrednio przed i po akcesji Polski do struktur UE. Do badań wybrano gminy należące do trzech południowych powiatów województwa śląskiego obejmujące swoim zasięgiem podregion bielsko-bialski. Teren ten jest stosunkowo zróżnicowany, co wynika z podgórskiego usytuowania. Na obecny poziom rozwoju infrastruktury duży wpływ mają jednak nie tyle uwarunkowania geograficzne czy topologiczne ale historyczne. Płynąca bowiem przez Bielsko-Białą rzeka Biała wyznaczała przez wiele dziesięcioleci granicę najpierw pomiędzy Królestwem Polskim (Rzeczpospolitą) a Królestwem Czeskim (Austrią) a po I rozbiorze Polski granicę Galicji. Analiza istniejącego stanu infrastruktury umożliwia zdefiniowanie najistotniejszych ograniczeń opóźniających dalszy rozwój badanych gmin. Jako pierwszą próbę analizy podjęto ocenę liniowych trendów rozwoju i ich korelacji z liniowymi trendami dochodów gmin. Wykorzystano do tego funkcję REGLIMP. Dane pobrano z GUS-u. Zostały one przetworzone w programie Microsoft Excel, a korelację przeprowadzano za pomocą Statistica 6.0 Pl. Brak zaobserwowanych istotnych powiązań pomiędzy korelantami był więc impulsem do dalszej analizy danych. Stwierdzono, że rozwoju większości badanych elementów infrastruktury nie można opisać funkcją liniową. W kolejnym kroku wykorzystano więc funkcję wykładniczą, która odwzorowuje faktyczny przyrost we wszystkich jego okresach. Do obliczania krzywej wykładniczej posłużono się metodą najmniejszych kwadratów. Obliczenia wskazują na istnienie silnej korelacji pomiędzy syntetycznym wskaźnikiem rozwoju wszystkich analizowanych elementów infrastruktury a dochodami własnymi budżetów gmin. Ciekawe wydaje się niestwierdzenie istotnych związków korelacyjnych w poszczególnych elementach takich jak wodociągi, gaz przewodowy czy drogi. Wyjątek stanowi kanalizacja. Jest ona najszybciej rozwijającym się elementem infrastruktury, a jej współczynnik korelacji względem środków na dofinansowanie własnych zadań pozyskanych z innych źródeł osiągnął wartość 0,89. Analizując wyniki, stwierdzono jednak, że wykorzystane w pracy metody nie odzwierciedlają w pełni faktycznych powiązań pomiędzy dochodami budżetów gmin a stanem infrastruktury. Wynika to głównie z czasochłonności podejmowanych inwestycji. W przypadku wodociągów i kanalizacji często zainwestowane pieniądze dają wymierny efekt dopiero w latach następnych. Celowe zatem wydaje się w dalszych analizach wykorzystanie metod autokorelacji – z autokorelacją przestrzenną łącznie – z tak dobranymi przesunięciami o (t+n) okresów, by określić dla danego szeregu czasowego, w jakim stopniu dany wyraz szeregu zależy od wyrazów poprzednich.

Self-government organization started their chase after funds for infrastructural investments already several years ago. Each year a growing number of selfgovernments use the EU money accessible from various programmes and preaccession funds. However, their importance has grown since 2003 owing to radically increased amount of funding allocated for investments carried out by selfgovernments from means of coherence funds and equalization funds targeting particularly rural areas. The highest increase, exceeding 500 per cent was registered in rural minicipalities. More importantly not only the amount of obtained means increased but primarily the number of self-governments using the subsidies. The most serious hazard is connected with a group of municipalities which do not get any subsidies. It is due to problems they have with providing their own financial input, necessary for project application. No subsidies can be obtained if municipalities do not declare their own contribution. This leads to the outcomes contrary to the assumptions of the EU cohesion policy. Its main objective is equalizing development of all regions and not strengthening or increasing the differences. The analysis was conducted to seek correlations between the rate of development of infrastructure in the rural areas and selected budget ratios characterizing financial conditions of municipalities. The analysis focuses on 1995-2005, i.e. the years immediately before and after Poland’s accession into the EU structures. Municipalities situated within three southern counties of the śląskie province and selected for the analysis cover the Bielsko-Biała sub-region. The terrain is relatively diversified which results from its submontane location. However, current level of infrastructure development is affected not only by geographical or topological conditions but by its history. The Biała River flowing through the city of Bielsko-Biała for many years used to mark a frontier between the Kingdom of Poland (then Republic of Poland) and the Czech Kingdom (Austria), whcih after the 1st partition of Poland was the frontier of Galicia. The analysis of present state of the infrastructure makes possible defining the most important limitations delaying further development of the studied municipalities. The first attempt at an analysis involved an assessment of linear trends of development and their correlations with linear trends of municipal incomes. REGLIMP function was used for this purpose. The data were obtained from CSO (Central Statistical Office) and then processed using Microsoft Excel Programme, while correlation was conducted by means of Statistica 6.0 Pl . A lack of significant relationships between correlants was an impulse for further data analysis. It was found that the development of a majority of studied elements cannot be described using linear function. Therefore, as the next step exponential function was used, which projects the actual increment in all of its periods. The least squares method was used to compute the exponential curve. Computations point to a strong correlation between synthetic index of development of all analysed elements of infrastructure and own incomes of municipal budgets. It is interesting that no significant correlations were found in individual elements such as water supply system, gas from gas grid or roads. Sewer system was an exception. It is the most rapidly developing element of infrastructure and its correlation coefficient with means obtained for co-financing own tasks from other sources reached the value of 0.89. However, analysis of results revealed that the methods applied in the work do not fully reflect the real relationships between incomes received by municipal budgets and the state of infrastructure. It results mainly from the time consuming character of the investments. In the case of water supply and sewer system the invested means often produce a measurable effect but only in the subsequent years. Therefore it seems justifiable that further analyses should use autocorrelation methods, including spatial autocorrelation with shifts by (t + n) periods selected in the way to allow determining, for the selected time series, to which extent individual term in an order depends on the preceding terms.