Ocena przekształcenia doliny rzeki Tocznej w gminie Olszanka

Przedmiotem badań była dolina górnego odcinka rzeki Tocznej (do 31 + 650 km biegu) o powierzchni 865,4 ha na obszarze rolniczym w gminie Olszanka woj. mazowiecke. W ramach badań przeprowadzono analizę sposobu gospodarowania wodą i użytkowania ziemi przed i po 30 latach od regulacji rzeki. W opracowaniu wykorzystano dane archiwalne, metodę nakładania danych z map topograficznych i ortofotomap w programie ArcGIS. Przeprowadzono waloryzację obszaru w terenie (2009–2010). Badania obejmowały analizę: zakresu regulacji rzeki, stanu infrastruktury melioracyjnej, struktury użytkowania ziemi, stanu zasobów przyrodniczych oraz wartości rolniczej przestrzeni produkcyjnej doliny. Opracowano mapy ilustrujące zasięg i zakres zmian w dolinie. Zmiana koryta rzeki w górnym odcinku spowodowała zmianę struktury użytkowania ziemi, zwiększenie powierzchni gruntów ornych oraz siedlisk łąkowych. W górnym odcinku użytki zielone położone są w wąskim pasie w strefie przybrzeżnej koryta rzeki. Według podziału typologicznego należą one do grądów podmokłych, charakteryzują się najmniejszą produktywnością i wartością żywieniową. W środkowym odcinku zakres regulacji rzeki był najmniejszy. Na znacznej części doliny koryto zachowało naturalny bieg. W strukturze użytkowania rolniczego dominują nadal użytki zielone, lecz przekształceniu uległy siedliska łąkowe. Skład botaniczny wskazuje na duży udział siedlisk pobagiennych. Dolny odcinek rzeki cechuje najlepszy stan systemu melioracyjnego. Obszar odznacza się dużym zróżnicowaniem siedliskowym i krajobrazowym oraz największą wydajnością i wartością żywieniową runi.

The object of the research was the upper part of the Toczna river valley (31 + 650 km of the course, surface 865.4 ha), located in the rural Olszanka Commune of Mazovian Voivodeship. Analysis of the water management and land use before and after 30 years from the river regulation were conducted as part of examinations. Archive data, method of putting data from topographical maps and ortofotomap in the ArcGIS program were used in the study. A valorisation of area was conducted with field method (2009–2010). Researches included analysis: scope of river regulation, condition of the irrigation infrastructure, land use, natural resources status and values of the agricultural space in the valley. Maps illustrating the reach and a scope of changes in the valley were drawn up. The river channel change in the upper stretch brought about the land use structure change, the arable land surface and meadow habitats increase. Grasslands are located in the narrow lane offshore channels of the river. According to the typological division they belong to the wet mineral meadow sites, they are characterised by the lowest productivity and the nutritional value. The lowest regulation scope was in the centre stretch of the river. On the considerable part of the valley the channel kept the natural course. Grasslands are still dominating in the structure of the agricultural use, but meadow habitats underwent the transformation. Botanical composition is pointing at a large stake of moorshed sites. The condition of the irrigation system is the best in the lover course. Area is characterised by a great habitat and landscape diversity and a high performance and a nutritional value.