Odtwarzanie czy zmiana? Zarys nowej problematyzacji zjawisk i proces

The text presents an outline of new problematisation of cultural phenomena and transformations. This new problematisation has emerged as a result of the critical debate on the classical anthropological concept of culture which took place in anthropology in the last decades. New problematisation repudiates an idea that cultures form discernible, bounded and complex objects. It focuses on cultural change as a new object of reflection and study. We can find three clusters of problems at the heart of new problematisation, the questions related to the problems of creativity, cultural variation and cultural integration and disintegration. I put forward my own type of questions in order to address these large problems. I draw attention to the conditions of cultural changes, or more specifically to the conditions constraining the scope, tempo, and depth of cultural transformations. I bring these questions to the level of ethnographic analysis. Drawing on my own ethnographic data collected during the fieldwork in Western Macedonia, I attempt to highlight the problem of conditions that constrain the processes of cultural transformations.

Celem artykułu jest przedstawienie zarysu nowej problematyzacji zjawisk i procesów kulturowych, powstałej w antropologii społeczno-kulturowej w efekcie krytyki, jakiej w minionych dekadach poddano tak zwane antropologiczne pojęcie kultury. Nowa pro - blematyzacja odchodzi od traktowania kultur jako specyficznych obiektów na rzecz no - wego przedmiotu namysłu i refleksji teoretycznej – kulturowych przeobrażeń. Dowodzę, że w centrum nowej problematyzacji znajdują się trzy grupy zagadnień, związane odpo - wiednio z kulturową kreatywnością, wariantywnością oraz procesami integracji i dezin - tegracji kulturowej. Proponuję też własne podejście do zarysowanych zagadnień, skupione na pytaniach dotyczących uwarunkowań zmian kulturowych, w szczególności na tym, co ogranicza tempo, głębokość i skalę zmian. Aby uwyraźnić interesujące mnie pytania, od - wołuję się do materiału etnograficznego zaczerpniętego z własnych badań prowadzonych zachodniej części Republiki Macedonii.