“Oath of Death” in Practice of Municipal Court of Krzemieniec in the 18th Century

Before Poland was partitioned, there had been different laws for each group of society. Gentry, townspeople and peasants had their own laws. In the gentry law (land law) there was a rule that the accused could not be sentenced to death if the private accuser with several other people did not swear that the accused deserves death penalty. The practice of such a swearing existed until 1768. Current researches indicated the lack of such a rule in a municipal law. However, in the city of Krzemieniec in Wołyń the practice was different. Local municipal court required the oath of a claimant in most criminal cases. It is possible to suppose that it was an example of imitating the land law by the municipal law. We do not know if it was an only example of such a practice or whether there were similar situations in other cities of eastern Republic of Poland. This problem requires further researches.

W Polsce do czasów rozbiorów panowała stanowość prawa. Odrębnym prawem posługiwała się między innymi szlachta, mieszczanie, chłopi. W prawie szlacheckim (ziemskim) istniał zwyczaj, zgodnie z którym oskarżony nie mógł zostać skazany na karę śmierci, o ile wcześniej prywatny oskarżyciel wraz z kilkoma innymi osobami nie złożył przysięgi, iż podsądny na taką karę zasłużył. Składanie takiej przysięgi przetrwało aż do 1768 r. Dotychczasowe badania wskazywały na brak takiego zwyczaju w prawie miejskim. Okazuje się jednak, że w leżącym na Wołyniu Krzemieńcu w połowie XVIII w. tamtejszy sąd miejski w większości spraw karnych uzależniał skazanie oskarżonego na śmierć albo wykonanie skazującego na tę karę wyroku od przysięgi strony powodowej. Należy przypuszczać, że naśladowano w tym wypadku rozwiązania przyjęte w prawie ziemskim (szlacheckim). Nie wiadomo jednak, czy mamy do czynienia z wyjątkowym przypadkiem czy też podobnie postępowano w innych miastach na Kresach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Zagadnienie to wymaga dalszych badań.