The Principles of Law. A Dogmatic-Comparative Approach

A review of basic problems, connected with the presentations of the principles of law from the perspective of the dogmatic legal sciences, representing all basic legal branches allows to make an argument that the principles are not only the all-systemic structure but also they have both universal and particular features. The particularities are not always connected with divisions of the legal system on the public vs. private law, substantial vs. procedural law or state vs. international law. The specific proprieties deal with the concept of the principle, its normativity and axiological substantial content, distinction from the legal rules, as well as with the factors of “principality” of principles and their typology. That creates the theoretical significance of the category of principle of law, which, however, does not automatically make transmission of theoretical theses to the dogmatic disciplines and vice versa. That significance may built, on the other hand, the stronger conviction on the need of such cooperation, bringing the communicative and research ties within the so-called internal integration of legal sciences.

Przegląd podstawowych zagadnień związanych z prezentacją ujęć zasad prawa z perspektywy szczegółowych nauk prawnych, reprezentujących w zasadzie wszystkie podstawowe gałęzie prawa, pozwala na stwierdzenie, iż kategoria zasad jest nie tylko konstrukcją ponadgałęziową w wymiarze ogólnosystemowym, ale także jest konstrukcją, która wyraźnie zawiera zarówno powtarzające się w poszczególnych gałęziach i dogmatykach prawniczych składniki, jak i elementy odrębne. Te ostatnie nie zawsze zresztą są adekwatne w odniesieniu do podziałów systemu prawa na prawo publiczne i prywatne, materialne i procesowe czy krajowe i międzynarodowe. Dotyczy to tak pojmowania zasad prawa, ich związku z kategorią normatywności, aksjologicznym wymiarem treściowym, odróżnianiem od norm prawnych, jak i wyznaczników „zasadniczości” czy typologii zasad. Ta różnorodność świadczy również o teoretycznoprawnej doniosłości samej konstrukcji, nieprzekładającej się jednak ani na głębsze korzystanie z dokonań teorii prawa przez dogmatyki, ani też na wszechstronne wykorzystanie dokonań dogmatycznych w budowaniu teorii zasad prawa (co nie było przedmiotem niniejszych prac). Doniosłość ta może jednak wpłynąć na ukształtowanie się przekonania o potrzebie takiego „współdziałania”, w wyniku którego komunikacyjne i badawcze zbliżenie między naukami teoretycznymi i dogmatycznymi oraz między różnymi dogmatykami w ramach tzw. integracji wewnętrznej nauk prawnych mogłoby uzyskać mocniejszy wyraz.